با گسترش صنعت گردشگری و افزایش سفرهای داخلی در کشور، پدیده «اجاره روزانه منزل» به یکی از روش‌های محبوب اسکان مسافران تبدیل شده است. بسیاری از مالکان در شهرهای پرتردد و توریستی، از جمله مشهد، تهران، شمال، شیراز و… اقدام به اجاره دادن منازل مبله خود به صورت روزانه یا ساعتی می‌نمایند. در حالی که این روند به ظاهر ساده و سودآور است، اما از نظر حقوقی و قانونی نیازمند رعایت ضوابط مشخصی می‌باشد.
اجاره روزانه ملک به مسافران چه مفهومی دارد؟
در سال‌های اخیر، اجاره روزانه یا ساعتی واحدهای مسکونی مبله در شهرهای توریستی، زیارتی یا پر رفت‌وآمد به جای اقامت در هتل یا مهمان‌پذیر رواج یافته است. این نوع اجاره معمولاً برای دوره‌های کوتاه مدت چند ساعته تا چند روزه تنظیم می‌شود. فرد اجاره‌کننده، با پرداخت مبلغ مشخصی، از منافع ملک بهره‌مند می‌شود و موجر نیز در ازای آن، اجاره‌بها دریافت می‌کند.
از نظر حقوقی، این نوع قرارداد نیز در چارچوب عقد اجاره تعریف می‌شود، ولی چون مدت آن کوتاه است، ممکن است با برخی محدودیت‌ها یا الزامات قانونی خاص روبه‌رو باشد. از جمله اینکه موجر باید مجوزهای لازم برای این نوع بهره‌برداری از ملک را اخذ کرده باشد.
مجازات اجاره روزانه و ساعتی ملک چیست؟
هرچند اجاره املاک به شکل کوتاه‌مدت در قانون مدنی و قوانین موجر و مستأجر سال‌های ۱۳۵۶ و ۱۳۷۶ شناخته شده‌اند، اما اجاره روزانه منزل مشمول مقررات خاصی است. این نوع اجاره تنها در صورتی قانونی تلقی می‌شود که صاحب ملک دارای مجوز لازم از سازمان‌های ذی‌ربط نظیر اداره اماکن یا وزارت میراث فرهنگی و گردشگری باشد.
بر اساس آیین‌نامه‌های صنفی، اگر مالک بدون اخذ مجوز، ملک خود را به‌صورت روزانه یا ساعتی اجاره دهد، مرتکب تخلف صنفی شده و ممکن است مشمول مجازات‌هایی مانند پلمپ ملک یا جریمه نقدی شود زیرا اجاره ساعتی یا روزانه خانه یا ویلا مغایر با کسب و کارهای گردشگری نظیر هتل می باشد و به همین دلیل شکایت صنف مربوطه را با دنبال خواهد داشت.
این رویداد مانند هر کسب و کاری که مجوز از صنف مربوطه نداشته باشد رخ می دهد و در نهایت منجر به پلمپ محل خواهد شد. در نظر داشته باشید که حال اگر خودتان ملک را اجاره کرده اید و در حال اجاره دادن آن به صورت روزانه هستید باید بدانید که یک جرم دیگر نیز می تواند رخ دهد که باید پیش از آن در قرارداد این مورد را با موجر و مالک ملک تنظیم نمایید. برای اطلاعات بیشتر می توانید اجاره دادن ملک اجاره ای را مشاهده فرمایید.
جرم تخلفات صورت گرفته توسط مستاجر در زمان اجاره بر عهده کیست؟
در حالت کلی، مسئولیت کیفری هر فرد، شخصی است و اصل بر این است که اگر مستاجر یا افراد همراه او در مدت اجاره، مرتکب جرایمی مانند شرب خمر، روابط نامشروع، اختفای مجرم، استفاده از ملک برای اعمال خلاف اخلاق عمومی یا پوشش جرائم دیگر شوند، مستاجر مسئول پاسخگویی در برابر قانون است و موجر مسئولیتی نخواهد داشت.
اما در شرایطی خاص، اگر موجر آگاهانه و با علم به قصد ارتکاب جرم، ملک را در اختیار مستاجر قرار داده باشد یا در قرارداد اجاره به وضوح شرایط سوء‌استفاده را فراهم کرده باشد (مثل اجاره مکرر کوتاه‌مدت بدون ثبت و نظارت قانونی)، می‌تواند به عنوان شریک یا معاون جرم تحت پیگرد قضایی قرار گیرد.
در صورت گزارش مردمی، شکایت همسایگان یا مشاهده مورد مشکوک، پلیس و ضابطین قضایی با دستور مقام قضایی، حق ورود به ملک را خواهند داشت. در این شرایط، ملک ممکن است پلمپ شود و مستأجر بازداشت شده و حتی موجر نیز به دادسرا احضار گردد تا در صورت وجود شواهد، پاسخگو باشد.
📌 بنابراین:
- اگر موجر بی‌اطلاع و بدون سوء نیت ملک را اجاره داده باشد، مسئولیتی نخواهد داشت.
- اما اگر اجاره به نحوی باشد که ظن فراهم کردن بستر جرم ایجاد شود (مثل نداشتن مجوز، اجاره بدون احراز هویت یا سابقه تکرار در اجاره‌های مشابه)، موجر نیز ممکن است در معرض اتهام قرار گیرد.
از این رو بهتر است قرارداد اجاره روزانه منزل یا ویلایی که قصد اجاره دادن آن را دارید به نحوی تنظیم نمایید که مستاجر رو مسئول و پاسخگوی رویدادهایی کنید که در زمان اقامت وی اتفاق افتاده است.
نمونه قرارداد اجاره روزانه منزل (سوئیت / آپارتمان / ویلا)
در این قسمت نمونه ای از قرارداد اجاره روزانه منزل را می توانید از طریق کلیک بر روی نمونه قرارداد اجاره روزانه منزل (سوئیت، آپارتمان،ویلا) دریافت نمایید.
همچنین، در صورتی که قرارداد توسط بنگاه املاک تنظیم شود، بنگاه ملزم است مجوز رسمی مالک را استعلام و ضمیمه قرارداد نماید.
شکایت از همسایه به دلیل اجاره روزانه ملک
با افزایش اجاره‌های روزانه بدون مجوز در آپارتمان‌های مسکونی، درگیری‌های متعددی میان همسایگان و مراجعه‌کنندگان ناشناس به وجود آمده است. در مواردی مانند حضور افراد غیر موجه، سروصدا، رفت‌وآمدهای مشکوک و تهدید امنیت و آسایش ساکنان، می‌توان علیه مالک یا مستاجر متخلف اقدام قانونی نمود.
در چنین مواردی بهترین راهکار، تنظیم استشهادیه محلی با امضای همسایگان و ثبت شکایت در پلیس امنیت اخلاقی یا کلانتری محل وقوع ملک است. همچنین در صورت استمرار تخلف، می‌توان از طریق شورای حل اختلاف محل و دادسرا نیز شکایت کیفری یا حقوقی را ثبت کرد.
اگر اثبات شود که ملک به صورت غیرقانونی و بدون مجوز رسمی در اختیار افراد ناشناس و با اهدافی برخلاف اخلاق و قانون قرار گرفته، مالک در صورت اطلاع یا چشم‌پوشی می‌تواند به عنوان معاون جرم یا متخلف صنفی تحت پیگرد قرار گیرد. مستاجری که اقدام به اجاره کوتاه‌مدت به دیگران می‌کند نیز، متخلف اصلی محسوب می‌شو
نکات مهم در مورد اجاره خانه به مسافران
اگر مالک بخواهد خانه، ویلا یا سوئیت مبله خود را به صورت روزانه یا ساعتی اجاره دهد، باید به این نکات توجه کند:
- اخذ مجوز قانونی پیش از اجاره؛
- تنظیم قرارداد شفاف، با ذکر جزئیات؛
- احراز هویت دقیق مستاجر؛
- اجتناب از اجاره ملک به اشخاص مشکوک یا ناشناس؛
- اطلاع‌رسانی به همسایگان و رعایت حقوق عمومی در ساختمان‌های آپارتمانی.
این اقدامات مانع بروز مشکلات حقوقی و کیفری در آینده خواهد شد. توجه داشته باشید که در شهرهای زیارتی اجاره بالای 5 ماه بدون مجوز مجاز است و زیر 5 ماه مانند اجاره ساعتی و روزانه خواهد بود که نیاز به مجوز دارد.
سوالات متداول
در این قسمت سوالات متداول پیرامون اجاره ساعتی و روزانه ملک و قوانین مربوط به آن که توسط پرسشگران محترم از مجموعه ایران لگال مطرح شده است را مشاهده می فرمایید:
❓ همسایه‌ام خانه‌اش (ویلا) را به صورت روزانه به مسافران کرایه می‌دهد. آیا می‌توانم از او شکایت کنم؟ بهترین راه پیگیری چیست و باید به دادگستری بروم یا دهیاری؟
✅ اگر اجاره روزانه ویلا برای شما مزاحمتی ایجاد کرده است، می‌توانید از طریق اماکن عمومی شکایت کنید. اجاره ویلا به مسافران به مجوز از اداره نظارت بر اماکن عمومی نیاز دارد و در صورت عدم رعایت قوانین، می‌توانید موضوع را پیگیری کنید.
❓ اگر مستاجر خانه را برای زندگی و خانواده خود اجاره کرده باشد و بدون اطلاع صاحب‌خانه به افراد دیگری اجاره روزانه بدهد، چگونه می‌توان اقدام کرد و چه مدارکی برای فسخ قرارداد و تخلیه ساختمان نیاز است؟
✅ در چنین شرایطی، می‌توانید با ارائه دادخواست تخلیه به دادگاه اقدام کنید. مدارک لازم شامل قرارداد اجاره اصلی و شواهدی مبنی بر تخلف مستاجر از شرایط قرارداد است.
❓ یکی از مالکین آپارتمان ما که 3 واحد از 8 واحد را دارد، در شمال کشور اقدام به اجاره روزانه به صورت ویلا کرده که باعث برهم خوردن نظم و آرامش آپارتمان شده است. آیا این کار مجاز است و اجاره دادن روزانه آپارتمان به مسافران جرم محسوب نمی‌شود؟
✅ این کار می‌تواند تحت عنوان ایجاد مزاحمت تلقی شود و شما می‌توانید با استناد به قوانین آپارتمان‌نشینی و ایجاد مزاحمت، اقدامات قانونی لازم را پیگیری کنید.
❓ من در یک شهر توریستی زندگی می‌کنم و قصد دارم منزل خود را به مهمانان اجاره دهم. آیا با تنظیم اجاره‌نامه یک‌روزه از لحاظ قانونی و امنیتی مشکلی پیش نخواهد آمد؟
✅ در صورتی که قرارداد اجاره به‌درستی تنظیم شده و مدارک شناسایی معتبر از اجاره‌کننده دریافت شود، مشکلی از نظر قانونی وجود نخواهد داشت. با این حال، بهتر است از گرفتن مجوزهای لازم از مراجع مربوطه اطمینان حاصل کنید.
❓ نحوه محاسبه اجاره زمانی که مستاجر زودتر از تاریخ قرارداد وارد محل می‌شود چگونه است؟
✅ مبلغ اجاره بر اساس تعداد روزهایی که مستاجر زودتر از موعد از ملک استفاده کرده محاسبه می‌شود. به عنوان مثال، اگر اجاره روزانه بیست هزار تومان است و مستاجر ده روز زودتر وارد شده، او باید دویست هزار تومان بابت اجاره پرداخت کند.
❓ از موجر شکایت کردیم و درخواست کرایه کردیم. در قرارداد ذکر شده که باید به ازای هر روز اقامت در مغازه ده تومان پرداخت شود. آیا می‌توانیم خسارت روزانه که در قولنامه ذکر شده را بگیریم؟ تاخیر تادیه برای کرایه صادر شده است.
✅ برای دریافت خسارت روزانه و تاخیر تادیه، نیاز به بررسی و رویت قرارداد دارید. شرایط و تعداد روزهای محاسبه شده در قرارداد مشخص‌کننده است.
در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر می توانید با وکلای ما در ایران لگال تماس حاصل فرمایید.