ابراء مهریه چیست؟ نمونه دادخواست،تفاوت با بذل، قابلیت رجوع
ابراء مهریه چیست؟
در نظام حقوقی ایران، مهریه یکی از حقوق مالی مهم زنان پس از ازدواج است که قانون‌گذار آن را به رسمیت شناخته و مرد را به پرداخت آن متعهد کرده است. اما ممکن است زن در مواردی تصمیم بگیرد از این حق مالی خود صرف نظر کرده و شوهر را از پرداخت مهریه مبرا سازد. به این عمل در اصطلاح حقوقی «ابراء مهریه» گفته میشود. اما جزئیات ابراء مهریه چیست، چه شرایطی دارد و آیا قابل رجوع است یا خیر؟ این مقاله به بررسی جامع این پرسش‌ها می‌پردازد.
ابراء مهریه چیست؟
در نظر داشته باشید که شما می توانید برای دریافت اطلاعات مشاوره ای پیرامون ابراء ذمه مهریه (که همان ابراء مهریه می باشد)، نمونه دادخواست، شرایط و دیگر موارد با وکلای ما در ایران لگال تماس حاصل نموده و مشاوره دریافت نمایید.
معنی ابراء مهریه و تفاوت آن با بذل مهریه (هبه مهریه)
در تعریف ساده، ابراء به معنای بخشش کامل دین بدون نیاز به رضایت مدیون است. در حوزه مهریه، ابراء مهریه یعنی زن با میل و اختیار، مرد را از پرداخت تمام یا بخشی از مهریه تعیین‌شده در عقدنامه، بری الذمه می‌کند.
در مقابل، بذل مهریه یا همان هبه مهریه به معنای بخشیدن مهریه از طریق عقد هبه است. این عمل نیاز به قبول از سوی زوج دارد و می‌تواند در صورت نبود شرطی بر خلاف آن، قابل رجوع باشد.
تفاوت ابرا و بذل مهریه:
ابراء، ایقاع است و با اراده یک‌طرفه زن صورت می‌گیرد.
بذل، عقد است و نیاز به پذیرش زوج دارد.
ابراء مهریه غیرقابل رجوع است؛ اما در بذل، رجوع ممکن است مگر اینکه شرط خلاف آن شده باشد.
بنابراین اگر زن خواهان بخشش مهریه بدون رجوع باشد، ابراء انتخاب مناسب‌تری است.
برای درک بهتر می توانید جدول زیر را به منظور مقایسه تفاوت ها مشاهده فرمایید:
ویژگی
ابراء
بذل (هبه)
ماهیت
ایقاع (یک‌طرفه)
عقد (دوطرفه)
نیاز به قبول طرف مقابل
ندارد
دارد
رجوع
غیرقابل رجوع
قابل رجوع در مواردی
قالب قانونی
سند رسمی یا عادی
معمولاً در طلاق یا توافق
شرایط قانونی ابراء مهریه چیست؟
برای آنکه ابراء مهریه از نظر قانونی معتبر باشد، باید شرایط خاصی وجود داشته باشد:
اهلیت زوجه: زن باید دارای بلوغ، رشد و عقل باشد و از نظر قانونی صلاحیت تصرف در امور مالی خود را داشته باشد.
قصد و رضای کامل: ابراء باید با اراده آزاد و بدون اجبار یا اکراه صورت گیرد.
مشخص بودن موضوع: مهریه‌ای که ابراء میشود باید دقیقاً مشخص باشد. مثلاً زن اعلام کند تمام یا بخشی از مهریه قید شده در عقدنامه را ابراء می‌کند.
مشروع بودن جهت: انگیزه ابراء باید قانونی باشد؛ مثلاً فشار برای طلاق یا تهدید باعث بطلان آن میشود.
نحوه ابراء مهریه: سند عادی یا رسمی
ابراء مهریه می‌تواند از دو طریق صورت گیرد:
۱. ابراء مهریه با سند عادی
زن می‌تواند در یک دست‌نوشته ساده که بهتر است با حضور شاهدان تنظیم شود، اعلام کند که تمام یا بخشی از مهریه را ابراء می‌کند. این متن باید شامل:
نام و مشخصات زن و مرد
شماره عقدنامه
میزان مهریه
جمله صریح مبنی بر ابراء مهریه باشد.
✅ نمونه متن ابراء مهریه:
اینجانب … فرزند … به موجب این سند، در کمال عقل و با رضایت کامل، کلیه مهریه مندرج در سند نکاحیه شماره … را از همسرم جناب آقای … ابراء نموده و ایشان را بری‌الذمه می‌نمایم. تاریخ: … امضای زوجه: …
در ادامه می توانید سند رسمی که در دفترخانه تنظیم میشود را دریافت نمایید.
نمونه دادخواست ابراء (بخشش مهریه)
۲. ابراء مهریه در دفترخانه (سند رسمی)
در این روش، زن با همراه داشتن مدارک لازم (شناسنامه، کارت ملی و عقدنامه) به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کرده و اقدام به امضای اقرارنامه ابراء مهریه می‌نماید. این سند رسمی، قطعی و معتبرتر از سند عادی است و قابلیت استفاده در محاکم قضایی را دارد.
برای دریافت اسناد نمونه متن حقوقی ابراء مهریه می توانید بر روی 2 نمونه بالا کلیک کرده و آن ها را دریافت نمایید. نمونه های بالا محکمترین سند برای بخشش مهریه می باشد که دیگر قابل بازگشت نمی باشد.
آیا ابرا مهریه قابل رجوع است؟
یکی از پرتکرارترین پرسش‌ها از سوی زنان این است که آیا پس از ابراء مهریه می‌توانم پشیمان شوم و دوباره مهریه را مطالبه کنم؟
پاسخ کاملاً منفی است. ابراء یک عمل حقوقی غیرقابل رجوع محسوب میشود. به‌محض آنکه زن با اراده آزاد، در حالت اهلیت کامل، اقدام به ابراء کند، این حق مالی از بین می‌رود و دیگر قابل بازگشت نیست.
در مقابل، در هبه مهریه، چنانچه زوجه بتواند اثبات کند که شرایط رجوع (مثل عدم وجود عوض، یا باقی‌بودن عین موهوبه) فراهم است، امکان رجوع وجود دارد.
ابطال سند رسمی ابراء مهریه ممکن است؟
در صورتی که زن، بعد از امضای سند رسمی ابراء مهریه، مدعی شود که سند با اکراه، اجبار، یا در حالت فقدان اهلیت تنظیم شده است، می‌تواند اقدام به ابطال سند رسمی ابراء مهریه کند.
مواردی که می‌تواند موجب ابطال شوند:
اثبات عدم اهلیت در زمان امضا (مثل صغیر بودن یا سفیه بودن)
اکراه یا اجبار در هنگام امضای سند
جعلی بودن سند
فقدان رضای واقعی
در این صورت، زن باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست «ابطال سند رسمی ابراء مهریه» تنظیم کرده و دلایل خود را به دادگاه ارائه دهد. در صورت پذیرش، حکم ابطال صادر میشود.
نتیجه گیری نهایی و سوالات متداول
از نظر بسیاری از حقوقدانان، ابراء چون غیرقابل رجوع است، باید با دقت و آگاهی کامل انجام شود. زنانی که قصد دارند در مسیر طلاق یا اختلافات زناشویی از این ابزار استفاده کنند، باید بدانند که پس از امضای سند ابراء، عملاً دیگر حقی بر مهریه ندارند و راه بازگشتی نیز وجود نخواهد داشت.
📌 سوالات متداول
در این بخش سوالات متداول پرسشگران از مجموعه ایران لگال را مشاهده می فرمایید که به صورت مشاوره تلفنی یا مشاوره آنلاین حقوقی انجام گرفته است. در نظر داشته باشید که شما می توانید برای کسب اطلاعات مشاوره ای با مجموعه ایران لگال تماس حاصل فرمایید.
من مهریه‌ام را ابرا کردم و حالا پشیمان هستم.
متأسفانه پس از انجام ابراء مهریه، این اقدام به‌صورت قانونی غیرقابل رجوع تلقی میشود و امکان بازگشت به وضعیت قبل از آن وجود ندارد. با این حال، اگر بتوانید اثبات کنید که ابراء تحت اجبار، اکراه، یا بدون رضایت واقعی شما بوده یا هنگام امضای سند فاقد اهلیت قانونی (مثلاً عدم بلوغ، عدم رشد یا عدم عقل) بوده‌اید، امکان اقدام برای ابطال سند ابراء از طریق دادگاه وجود دارد.
خانم بنده دوازده سال پیش مهریه‌اش را در دادگاه ابرا و بذل کرد و از هم جدا شدیم. او پس از یک سال با فرد دیگری ازدواج کرد و مجدداً طلاق گرفت. حالا بعد از دوازده سال دوباره از من درخواست مهریه کرده است. آیا می‌تواند مجدداً مهریه را که در حضور قاضی ابرا کرده بود دریافت کند؟
در صورتی که ابراء مهریه در دادگاه به‌صورت رسمی و با رعایت شرایط قانونی انجام شده باشد، این اقدام قطعی و غیرقابل رجوع بوده و همسر سابق شما حق مطالبه مجدد آن مهریه را نخواهد داشت. تنها در صورت اثبات فقدان شرایط قانونی (مثل نبود اهلیت یا انجام ابرا تحت اجبار) امکان اعتراض وجود دارد که نیاز به بررسی اسناد دارد.
سلام. اگر مهریه زوجه که بر عهده زوج است، ابرا شود و در ابرا معوض و وجه شرط نکند و نگوید مهریه‌ام را ابرا می‌کنم به شرط آن که طلاقم بدهی، دیگر ابرا نیست و هبه تلقی میشود. این مطلب درست است؟ اگر زوجه بدون قید هیچ شرطی، مهریه خود را ببخشد و هدف از آن انتقال مالکیت باشد، این اقدام از نظر حقوقی بیشتر به عنوان هبه مهریه محسوب میشود. در حالی‌که اگر هدف فقط بری‌الذمه کردن مرد از دین باشد و قصد تملیک در کار نباشد، ابراء مهریه است. تفاوت ابرا و بذل مهریه (هبه مهریه) دقیقاً در همین نکته است: در هبه، امکان رجوع در برخی موارد وجود دارد، اما در ابراء، رجوع ممکن نیست.
با سلام. من و همسرم توافقی تصمیم به طلاق داریم. می‌خواهم بدانم هزینه ابرا مهریه به تعداد 72 سکه تمام بهار چقدر است؟ با تشکر.
هزینه ابراء مهریه به تعداد سکه‌ها بستگی ندارد، بلکه وابسته به هزینه‌های ثبت سند در دفاتر اسناد رسمی است. این هزینه معمولاً ثابت یا درصدی از ارزش مهریه نیست و در حدود چند صد هزار تومان متغیر است. برای اطلاع دقیق، می‌توانید با یکی از دفاتر اسناد رسمی در منطقه خود تماس بگیرید یا از مشاوره وکیل استفاده کنید.
با سلام و احترام. حدود 20 سال پیش، همسرم بدون اینکه من متوجه این قانون باشم، کاغذی به وسیله وکیل نوشت و به نظر می‌رسد مهریه‌ام را ابرا کرده‌ام. آیا گذشت زمان باعث ابطال این ابرا نمی‌شود؟
صرف گذشت زمان باعث بی‌اعتباری یا ابطال سند ابرا مهریه نمی‌شود. اگر ابرا به صورت قانونی، با اهلیت، رضایت و آگاهی کامل امضا شده باشد، معتبر است. در صورتی که ادعا دارید سند بدون آگاهی شما یا تحت شرایط نادرست تنظیم شده، باید مدارک مربوطه را بررسی کرده و از طریق دادگاه و با کمک وکیل اقدام نمایید.
چند سال است ازدواج کرده‌ام و به خاطر دخالت‌های نابجای مادر شوهرم، زندگی‌ام خراب شده است. شوهرم چند بار من را کتک زد و گفت مهریه‌ات را ببخش تا نگهت دارم. بدون مشورت با کسی و بدون اطلاع پدر و مادرم، شوهر و مادرشوهرم من را به دفترخانه بردند و من امضا کردم و بخش زیادی از مهریه‌ام را ابرا کردم. اکنون که دوباره شوهرم من را کتک می‌زند و می‌گوید باید توافقی طلاقت بدهم، آیا می‌توانم نسبت به ابطال سند ابرا اقدام کنم یا بقیه مهریه‌ام را دریافت کنم؟ اگر بتوانید در دادگاه اثبات کنید که سند ابراء مهریه تحت اجبار، اکراه، تهدید یا بدون رضایت واقعی شما امضا شده، امکان درخواست ابطال سند رسمی ابراء مهریه وجود دارد. در مورد بخشی از مهریه که ابرا نشده، همچنان حق مطالبه دارید؛ اما در صورتی که شوهر شما ادعای اعسار کند، دادگاه ابتدا به بررسی توان مالی وی خواهد پرداخت. برای پیگیری مؤثر، مشاوره با یک وکیل خانواده ضروری است.
📝 اگر قصد تنظیم سند ابراء مهریه دارید یا نیاز به مشاوره تخصصی در این خصوص دارید، حتماً با یک مشاور حقوقی مجرب مشورت کرده و عجولانه تصمیم نگیرید. برای دریافت فایل نمونه متن ابراء مهریه یا مشاوره تلفنی می توانید با وکلای ما در ایران لگال تماس حاصل نموده و اطلاعات مشاوره ای کسب نمایید.
