ازدواج یکی از مهم‌ترین نهادهای اجتماعی و دینی است که در فرهنگ‌های مختلف، قواعد و محدودیت‌های خاصی برای آن تعیین شده است. در دین اسلام و قوانین مدنی ایران، علاوه بر تشویق به نکاح، موانعی نیز برای برخی ازدواج‌ها در نظر گرفته شده تا حرمت خانواده و اصول اخلاقی حفظ شود. یکی از مسائلی که در این زمینه مطرح می‌شود، امکان یا ممنوعیت ازدواج با دختر همسر، به ویژه همسر موقت یا سابق است.
سوالی که برای بسیاری مطرح می‌شود این است که آیا مردی می‌تواند با دختر زنی که قبلاً همسر موقت یا دائم او بوده ازدواج کند؟ در چه شرایطی این ازدواج مجاز است و در چه مواردی ممنوعیت شرعی و قانونی دارد؟ همچنین، ازدواج همزمان با مادر و دختر یا شرایط ازدواج با دختر همسر موقت، از جمله موارد حساسی است که نیازمند دقت فراوان در فقه اسلامی و قوانین مدنی می‌باشد.
در این مقاله تلاش می‌کنیم به زبان ساده و با استناد به منابع معتبر، شرایط و احکام مربوط به این نوع ازدواج‌ها را بررسی کنیم.
شرایط ازدواج با دختر همسر موقت، صیغه‌ای یا همسر سابق
ازدواج با دختر همسر یکی از مسائلی است که در فقه اسلامی و قانون مدنی ایران قواعد مشخصی درباره آن بیان شده است. در این زمینه، باید بین ازدواج با دختر همسر دائم و ازدواج با دختر همسر موقت (صیغه‌ای) یا همسر سابق تفاوت قائل شد، زیرا شرایط و محدودیت‌های هر کدام با دیگری تفاوت دارد.
۱. ازدواج با دختر همسر موقت یا صیغه‌ای
در ازدواج موقت (صیغه)، اگر مرد با همسر موقت خود رابطه زناشویی داشته باشد، دختر همسر موقت برای او حرام ابدی می‌شود و هرگز نمی‌تواند با دختر آن زن ازدواج کند.
اما اگر رابطه زناشویی میان مرد و همسر موقت برقرار نشده باشد، ازدواج با دختر آن زن مجاز و بدون مانع شرعی خواهد بود.
به عبارت ساده‌تر:
- با نزدیکی: ازدواج با دختر همسر موقت حرام ابدی است.
- بدون نزدیکی: ازدواج با دختر همسر موقت مجاز است.
۲. ازدواج با دختر همسر سابق
در مورد ازدواج با دختر همسر سابق (پس از طلاق یا فوت)، باز هم ملاک اصلی، وجود یا عدم وجود رابطه جنسی با مادر دختر است:
- اگر مرد با همسر سابق خود آمیزش جنسی داشته باشد، ازدواج او با دختر آن زن برای همیشه حرام می‌شود و حتی بعد از طلاق یا فوت مادر دختر هم این حرمت باقی می‌ماند.
- اگر هیچ‌گونه نزدیکی میان مرد و همسر سابق نبوده باشد، ازدواج با دختر همسر سابق، مجاز و شرعی است.
۳. نکات مهم و تکمیلی
- رضایت مادر دختر هیچ تاثیری بر حکم شرعی و قانونی این ازدواج ندارد. حتی اگر مادر رضایت کامل داشته باشد، در صورت وقوع نزدیکی، ازدواج با دخترش همچنان حرام است.
- ملاک قانونی: ماده ۱۰۴۷ قانون مدنی ایران صراحتاً بیان می‌کند که در صورت وجود زناشویی (رابطه جنسی) میان مرد و مادر دختر، نکاح با دختر ممنوع است.
- ازدواج موقت یا دائم: نوع ازدواج (موقت یا دائم) با مادر دختر تاثیری در این حکم ندارد. ملاک، وجود یا عدم وجود آمیزش جنسی است.
ازدواج با مادر و دختر همزمان
در فقه اسلامی و قوانین مدنی ایران، ازدواج همزمان با مادر و دختر از جمله موارد حرمت ابدی نکاح است. یعنی مرد تحت هیچ شرایطی نمی‌تواند به طور همزمان هم با مادر و هم با دختر ازدواج کند؛ حتی اگر یکی از این ازدواج‌ها به صورت موقت (صیغه‌ای) باشد.
حکم شرعی ازدواج همزمان با مادر و دختر
در شرع اسلام:
- ازدواج همزمان با زنی و دختر او باطل و حرام است.
- حتی اگر مرد با زن عقد موقت بسته باشد و با او آمیزش جنسی انجام نشده باشد، باز هم تا زمانی که عقد برقرار است، ازدواج با دختر او مجاز نیست.
- در صورت طلاق یا پایان مدت عقد موقت، اگر رابطه زناشویی برقرار نشده باشد، می‌توان پس از پایان عده، با دختر آن زن ازدواج کرد.
حکم قانونی ازدواج همزمان با مادر و دختر
طبق ماده ۱۰۴۷ قانون مدنی:
- ازدواج با مادر و دختر همزمان تحت هیچ شرایطی ممکن نیست.
- ممنوعیت ازدواج با دختر همسر (در صورت وقوع نزدیکی) یا مادر همسر به طور دائمی است.
مثال کاربردی
فرض کنید مردی با زنی ازدواج کرده و با او نزدیکی داشته است؛ در این صورت: ازدواج با دختر آن زن تا ابد حرام است.حتی اگر بعداً از همسرش جدا شود یا همسرش فوت کند، باز هم حق ازدواج با دختر او را ندارد.
اما اگر مرد تنها عقد موقت با زنی بسته باشد و هیچ آمیزشی رخ نداده باشد، پس از اتمام مدت عقد یا طلاق، می‌تواند با دختر آن زن ازدواج کند.
نکته مهم:
حتی اگر زن و دختر هر دو رضایت به ازدواج همزمان داشته باشند، از نظر شرعی و قانونی چنین ازدواجی باطل و غیر قابل تصحیح خواهد بود.
این قاعده، هم در نکاح دائم و هم در نکاح موقت صدق می‌کند.
در صورتی که مرد زنش را طلاق دهد آیا می‌تواند با دختر همسرش ازدواج کند؟
این سوال یکی از مسائلی است که در موارد قانونی و شرعی مربوط به ازدواج با دختر همسر مطرح می‌شود. در این زمینه، پاسخ به این سوال بستگی به وجود رابطه جنسی بین مرد و همسر قبلی او دارد.
پاسخ شرعی در فقه اسلامی:
- اگر مرد با همسر خود رابطه زناشویی (آمیزش جنسی) داشته باشد و بعدها همسر او را طلاق دهد، مرد حق ازدواج با دختر همسر سابق خود را ندارد.
- اما اگر آمیزش جنسی بین مرد و همسر سابق وجود نداشته باشد (مثلاً عقد صورت گرفته اما رابطه زناشویی برقرار نشده باشد)، مرد می‌تواند پس از طلاق با دختر همسر سابق خود ازدواج کند.
پاسخ قانونی بر اساس ماده ۱۰۴۷ قانون مدنی:
- ازدواج با دختر همسر سابق در صورتی که بین مرد و مادر دختر رابطه جنسی برقرار شده باشد، ممنوعیت دائمی دارد و حتی پس از طلاق یا فوت همسر نیز این ممنوعیت برطرف نمی‌شود.
- اگر رابطه جنسی قبل از طلاق بین مرد و زن وجود نداشته باشد، ازدواج با دختر همسر سابق مجاز خواهد بود.
نتیجه‌گیری: در صورتی که مرد و همسرش پیش از طلاق رابطه جنسی نداشته‌اند، پس از طلاق، مرد می‌تواند با دختر همسر سابق خود ازدواج کند. اما اگر آمیزش جنسی پیش از طلاق برقرار شده باشد، مرد نمی‌تواند با دختر همسر سابق خود ازدواج کند و این ممنوعیت دائمی خواهد بود.
نظر فقهی در مورد ازدواج مرد با دختر همسر
در فقه اسلامی، ازدواج مرد با دختر همسر به طور خاص مورد بررسی قرار گرفته است. این موضوع به ویژه زمانی مطرح می‌شود که مرد با زنی که از همسر سابق خود دختری دارد، ازدواج کرده باشد. در این موارد، احکام متفاوتی بسته به شرایط وجود دارد:
-
وجود رابطه جنسی با همسر فعلی:
اگر مرد با همسر فعلی خود نزدیکی کرده باشد، او به صورت شرعی برای همیشه با دختر همسر خود (که در اصطلاح فقهی به “ربیبه” مشهور است) محرم می‌شود. در این صورت، ازدواج با دختر همسر برای او حرام است و این حرمت برای همیشه باقی خواهد ماند، حتی اگر همسرش فوت کند یا طلاق بگیرد. -
عدم وجود رابطه جنسی با همسر فعلی:
در صورتی که مرد با همسر فعلی خود نزدیکی نکرده باشد، او می‌تواند با دختر همسرش ازدواج کند. این امر بر اساس احتیاط لازم می‌باشد، ولی در صورتی که مرد همسر خود را طلاق داده باشد یا همسرش فوت کرده باشد، می‌تواند با دختر همسرش ازدواج کند.-
طلاق یا فوت همسر: در صورتی که مرد قبل از نزدیکی با همسرش را طلاق دهد یا همسرش فوت کند، می‌تواند با دختر همسر خود ازدواج کند. در این حالت، چون رابطه جنسی هنوز صورت نگرفته، شرعاً ازدواج با دختر همسر بلامانع است.
-
-
احتیاط لازم:
حتی اگر مرد با همسرش نزدیکی نکرده باشد، تا زمانی که رابطه زناشویی بین آن‌ها کاملاً قطع نشده و شرایط قانونی (مثل طلاق یا فوت همسر) به‌طور کامل برقرار نشده باشد، باید به احتیاط توجه کرد. بنابراین، اگر مرد هنوز در حال زندگی مشترک با همسرش باشد و نزدیکی نداشته باشد، بهتر است از ازدواج با دختر همسر خود اجتناب کند تا از ایجاد شبهه و مشکلات شرعی جلوگیری شود.
نتیجه‌گیری:
ازدواج مرد با دختر همسر از منظر فقهی بستگی به وجود یا عدم وجود رابطه جنسی بین مرد و همسرش دارد. اگر مرد با همسرش نزدیکی کرده باشد، برای همیشه با دختر همسرش محرم شده و ازدواج با او حرام خواهد بود. اما اگر نزدیکی نباشد و شرایط قانونی برای طلاق یا فوت همسر فراهم باشد، ازدواج با دختر همسر بلامانع است.
سوالات متداول
در این بخش سوالات متداول پیرامون ازدواج به دختر همسر را مشاهده می فرمایید که توسط پرسشگران از مجموعه ایران لگال مطرح شده است:
❓ من و همسرم بعد از یک مدت از هم جدا شدیم و حالا با همسر سابقم در ارتباط نیستم. حالا می‌خواهم با دخترش ازدواج کنم. مشکلی نیست؟
✅ اگر شما قبل از طلاق با همسرتان رابطه جنسی نداشتید، ازدواج شما با دختر همسر سابق‌تان از نظر قانونی مشکلی ندارد. اما اگر با همسر سابق‌تان قبل از طلاق رابطه جنسی داشتید، این ازدواج از نظر شرعی و قانونی ممنوع است.
❓ اگر من طلاق بگیرم و همسر سابقم دوباره ازدواج کند، می‌توانم با دخترش ازدواج کنم؟
✅ اگر شما هیچ‌گاه با همسرتان رابطه جنسی نداشتید و بعد از طلاق با دختر همسر سابق‌تان بخواهید ازدواج کنید، از نظر قانونی مشکلی وجود ندارد. اما اگر با همسرتان پیش از طلاق رابطه جنسی داشتید، این ازدواج برای همیشه ممنوع است.
❓ من از همسرم جدا شدم و حالا می‌خواهم با دخترش ازدواج کنم. آیا باید حتما از همسر سابقم اجازه بگیرم؟
✅ اگر شما با همسر سابق‌تان رابطه جنسی نداشتید و طلاق گرفته‌اید، اجازه او برای ازدواج با دخترش لازم نیست. اما اگر رابطه جنسی داشته‌اید، این ازدواج طبق قانون و شرع ممنوع است و اجازه همسر سابق‌تان نیز تاثیری ندارد.
برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید را وکلای ما در ایران لگال تماس حاصل فرمایید.