تخریب عمدی اموال مثل خودرو یا ساختمان یکی از مشکلات رایج و دردسرساز است که هم خسارت مالی دارد و هم پیگیری قانونی می‌طلبد. قانون برای مقابله با این جرم، هم مجازات کیفری تعیین کرده و هم راه‌هایی برای جبران خسارت در نظر گرفته است. هر کسی که اموالش به عمد تخریب شود، می‌تواند با شکایت در مراجع قضایی، هم فرد متخلف را مجازات کند و هم خسارت وارد شده را مطالبه نماید.
در این مقاله به‌طور کامل توضیح می‌دهیم که تخریب عمدی دقیقاً چیست، چطور می‌توان آن را اثبات کرد، مراحل مطالبه خسارت چگونه است، مجازات قانونی این جرم چیست و در نهایت، نمونه دادخواست هم ارائه می‌دهیم تا کار پیگیری را راحت تر کند.
اثبات جرم تخریب عمدی
برای اینکه بتوان از مرتکب تخریب عمدی شکایت کرد و حکم مجازات یا دریافت خسارت گرفت، باید وقوع این جرم به‌طور قانونی اثبات شود. قانون برای این کار، ابزارهایی تحت عنوان «ادله اثبات دعوا» در اختیار شاکی قرار داده است.
راه‌های قانونی اثبات تخریب عمدی
- اقرار متهم: اگر فردی که متهم به تخریب است، خودش اعتراف کند که اموال شما را به عمد تخریب کرده، این اقرار قوی‌ترین مدرک محسوب می‌شود.
- شهادت شهود: افرادی که شاهد وقوع تخریب بوده‌اند، می‌توانند در دادگاه حاضر شوند و شهادت دهند. شاهد باید صلاحیت قانونی داشته باشد و ذی‌نفع نباشد.
- علم قاضی: گاهی قاضی با بررسی قرائن و شواهد، به یقین می‌رسد که تخریب عمدی بوده است. مثلاً بررسی فیلم دوربین مداربسته یا گزارش کارشناس رسمی دادگستری می‌تواند برای رسیدن به این علم مؤثر باشد.
- سوگند قضایی: در صورت نبودن شاهد یا مدرک کافی، در موارد خاص امکان استفاده از سوگند وجود دارد. البته این راه معمول نیست و در شرایط خاص پذیرفته می‌شود.
- اسناد و مدارک فنی: نظریه کارشناس رسمی، عکس‌ها، فیلم‌ها، گزارش پلیس، صورت‌جلسه کلانتری یا آتش‌نشانی همگی می‌توانند در اثبات وقوع تخریب عمدی مفید باشند.
نکته مهم:
برای اینکه دادگاه تخریب را عمدی تلقی کند، باید مشخص شود که شخص، آگاهانه و با قصد آسیب‌رساندن این کار را انجام داده است. اگر تخریب بر اثر حادثه یا سهل‌انگاری اتفاق افتاده باشد، مجازات کیفری در کار نخواهد بود و فقط امکان مطالبه خسارت از راه حقوقی وجود دارد.
مراحل و نحوه دریافت خسارت در تخریب عمدی
وقتی کسی به‌عمد به اموال شما مثل خودرو یا ساختمان آسیب می‌زند، علاوه بر شکایت کیفری، می‌توانید خسارت وارد شده را هم از او مطالبه کنید. برای این کار باید مراحل مشخصی را طی کنید و مدارک لازم را آماده داشته باشید.
روش‌های قانونی برای دریافت خسارت
۱. ارائه هم‌زمان شکایت و دادخواست در دادگاه کیفری
اگر شاکی بخواهد، می‌تواند هنگام ثبت شکایت کیفری، دادخواست دریافت خسارت را هم به دادگاه ارائه دهد. در این حالت، دادگاه کیفری هم مجازات را بررسی می‌کند و هم در مورد خسارت تصمیم می‌گیرد.
۲. ثبت شکایت کیفری و بعداً طرح دعوای حقوقی
در این روش، ابتدا فقط از فرد متخلف شکایت کیفری می‌شود. پس از صدور حکم محکومیت، شاکی می‌تواند در دادگاه حقوقی، دادخواست خسارت جداگانه بدهد.
مدارک لازم برای ثبت دعوا
- گزارش پلیس یا کلانتری درباره وقوع حادثه؛
- نظریه کارشناس رسمی یا فنی (در صورت نیاز)؛
- عکس یا فیلم از صحنه تخریب؛
- مدارک مالکیت مال آسیب‌دیده؛
- برآورد هزینه خسارت یا فاکتور لوازم.
مراحل ثبت دادخواست
- ساخت حساب کاربری در سامانه ثنا (adliran.ir)
- تنظیم شکواییه و دادخواست و ذخیره در حافظه قابل ارائه (مثلاً CD یا فلش)
- مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی
- تحویل مدارک و پرداخت هزینه دادرسی
- ثبت نهایی و ارسال دادخواست به دادگاه صالح
دادگاه تنها در صورتی خسارت را به شما می‌دهد که بتوانید عمدی بودن تخریب را اثبات کنید. بنابراین مدارک و شواهد شما در این مرحله اهمیت زیادی دارد. اگر میزان خسارت بالا باشد، بهتر است از وکیل استفاده کنید.
مجازات قانونی جرم تخریب عمدی
تخریب عمدی اموال دیگران یک جرم کیفری است و در قانون برای آن مجازات مشخص شده. نوع و میزان مجازات بستگی به ارزش مالی خسارت، نوع مال تخریب‌شده، و شرایط وقوع جرم دارد.
مجازات تخریب طبق ماده ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی
اگر کسی بدون اجازه و به‌عمد، مال منقول یا غیرمنقول دیگری را تخریب کند:
- اگر میزان خسارت کمتر از ۱۰ میلیون تومان باشد: مجازات آن جزای نقدی تا دو برابر میزان خسارت است.
- اگر خسارت بیش از ۱۰ میلیون تومان باشد: حبس از سه ماه تا یک سال و نیم برای مرتکب در نظر گرفته می‌شود.
مواردی که مجازات سنگین‌تر می‌شود
- اگر تخریب عمدی باعث اخلال در نظم عمومی یا امنیت شود، مرتکب ممکن است مفسد فی‌الارض شناخته شده و به اعدام محکوم شود.
- تخریب اموال عمومی، دولتی، فرهنگی یا تاریخی (مثل مدرسه، آثار ملی، مکان‌های مذهبی و…) مجازات شدیدتری دارد:
- حبس از یک تا ده سال + الزام به جبران خسارت.
تخریب در حالت مستی یا همراه با نقشه قبلی
-
اگر فرد در حالت مستی مرتکب تخریب شود:
- علاوه بر مجازات تخریب، به ۸۰ ضربه شلاق به دلیل مستی نیز محکوم می‌شود.
- اگر ثابت شود که تخریب با هدف فریب بیمه و دریافت خسارت صوری بوده، فرد نه‌تنها هیچ خسارتی دریافت نمی‌کند، بلکه ممکن است به جرم کلاهبرداری از بیمه هم تحت تعقیب قرار بگیرد.
پرداخت خسارت تخریب عمدی خودرو توسط بیمه بدنه
اگر خودروی شما دچار آسیب عمدی شود و بیمه بدنه داشته باشید، این بیمه در برخی شرایط، بخشی از خسارت را جبران می‌کند. اما دریافت خسارت از بیمه، مراحل و شروط خاص خود را دارد.
شرایط پرداخت خسارت توسط بیمه بدنه
بیمه بدنه معمولاً خسارات عمدی وارد شده توسط اشخاص ثالث را پوشش می‌دهد، اما برای پرداخت خسارت، باید این موارد رعایت شود:
- اثبات وقوع حادثه عمدی (گزارش پلیس، نظر کارشناس، عکس و فیلم و…)
- عدم دخالت مالک خودرو در ایجاد خسارت؛ اگر ثابت شود که مالک خودروی آسیب‌دیده، عمداً خسارت را به وجود آورده یا با کسی برای گرفتن پول از بیمه تبانی کرده، بیمه هیچ مسئولیتی ندارد.
توجه داشته باشید که بیمه همه خسارت را پوشش نمی‌دهد. بخشی از مبلغ خسارت به‌عنوان فرانشیز از بیمه‌گذار کسر می‌شود و میزان فرانشیز بسته به نوع حادثه متفاوت است. مثلاً:
- برای سرقت: حدود ۲۰٪
- برای آتش‌سوزی: حدود ۱۰٪
- برای سایر موارد: معمولاً بین ۱۵ تا ۳۰ درصد
نمونه دادخواست مطالبه خسارت تخریب عمدی و نکات نهایی
اگر خسارتی به‌عمد به مال شما وارد شده و قصد دارید از مرتکب آن خسارت بگیرید، می‌توانید با تنظیم دادخواست حقوقی یا کیفری، این موضوع را از طریق دادگاه پیگیری کنید. در این بخش، یک نمونه ساده از دادخواست مطالبه خسارت و نکات مهم پایانی را ارائه می‌دهیم.
ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی …
با سلام
احتراماً به استحضار می‌رساند:
اینجانب …. فرزند …. به شماره ملی …. مالک خودروی/ملک واقع در …. می‌باشم. در تاریخ …. شخصی به نام …. با قصد و نیت قبلی اقدام به تخریب عمدی ملک/خودروی اینجانب نمود که این موضوع توسط گزارش پلیس و نظریه کارشناس تأیید شده است.
با توجه به ماده 14 قانون آیین دادرسی کیفری، خواستار جبران خسارات وارده به میزان …. تومان، شامل هزینه‌های تعمیر و سایر ضررهای مالی، از فرد یادشده می‌باشم.
با توجه به مستندات پیوست، تقاضای صدور حکم به پرداخت خسارت وارده را از آن مقام محترم دارم.
با احترام
نام و نام خانوادگی
امضاء و تاریخ
- اگر دادخواست هم‌زمان با شکایت کیفری ارائه شود، بررسی آن در دادگاه کیفری انجام می‌شود.
- اگر به‌طور جداگانه و پس از حکم کیفری اقدام شود، باید دادخواست در دادگاه حقوقی مطرح شود.
- اگر خسارت کمتر از ۱۰ میلیون تومان باشد، پرونده مستقیماً در دادگاه مطرح می‌شود و نیازی به دادسرا نیست.
- توصیه می‌شود برای موفقیت بیشتر، تنظیم دادخواست و پیگیری پرونده را با مشاوره وکیل انجام دهید.
سوالات متداول:
در این قسمت سوالات متداول پیرامون خسارت عمدی را مشاهده می فرمایید که توسط پرسشگران از مجموعه ایران لگال در قالب مشاوره حقوقی مطرح شده است:
❓ فردی به سمت خودروی جدید من سنگ پرتاب کرده و خط‌هایی روی در و کاپوت ایجاد کرده است، حکم قانونی برای این اقدام چیست؟
✅ اگر بتوانید این اقدام را با شواهدی مانند فیلم، عکس یا شهادت شهود اثبات کنید، شخص خاطی مرتکب تخریب عمدی مال غیر شده و طبق ماده ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی، به پرداخت جزای نقدی معادل تا دو برابر خسارت وارده یا حبس تعزیری محکوم خواهد شد. تهیه مستندات قوی اهمیت زیادی دارد.
❓ ما خودروی صفری داشتیم که شخصی با خط انداختن عمدی به آن آسیب زده است. اگر بتوانم با فیلم یا شواهد دیگری این رفتار را ثابت کنم، چه مجازاتی برای او در نظر گرفته می‌شود؟
✅ در صورت اثبات عمدی بودن این اقدام، مرتکب مشمول مجازات کیفری به دلیل تخریب عمدی اموال می‌شود که بسته به میزان خسارت، می‌تواند جزای نقدی یا حبس تا یک سال و نیم باشد. فیلم دوربین یا گواهی کارشناس می‌تواند روند شکایت را تسریع کند.
❓ فردی با ماشین مصالح ساختمانی به دیوار باغ من برخورد کرده است که این باعث تخریب دیوار و قطع چند درخت شده. چه جرمی برای این اقدام وجود دارد؟
✅ اگر برخورد به‌صورت عمدی انجام شده باشد، شما می‌توانید از شخص شکایت کیفری کنید. در این صورت، هم مجازات تخریب عمدی شامل حال او می‌شود و هم ملزم به جبران خسارات (دیوار و درختان) خواهد بود. در قدم اول حتماً تأمین دلیل کرده و سپس از طریق دفاتر خدمات قضایی دادخواست خود را ثبت نمایید.
❓ برای ایجاد مزاحمت، توهین و وارد کردن خسارت عمدی به خودروی من که در شورای حل اختلاف در حال بررسی است، چه مراحلی طی خواهد شد و آیا خسارت من جبران خواهد شد؟
✅ بله، در صورتی که عمدی بودن خسارت ثابت شود، فرد خاطی موظف به جبران کامل خسارت وارده است. در شورای حل اختلاف ابتدا تلاش می‌شود موضوع به‌صورت صلح‌آمیز حل شود، اما اگر توافقی حاصل نشود، پرونده به دادگاه ارجاع شده و در آنجا حکم قانونی صادر می‌شود.
❓ به طور غیر عمدی هنگام آتش زدن رودخانه، آتش به باغ همسایه سرایت کرده و چند نهال سوخته‌اند. خسارت این اقدام چگونه محاسبه و جبران می‌شود؟
✅ این نوع اتفاقات در دسته تخریب غیرعمدی قرار می‌گیرند. طبق قانون، حتی در صورت غیرعمد بودن، شخص مسئول باید خسارت وارده را جبران کند. مقدار خسارت با توجه به ارزش روز درختان سوخته، مساحت آسیب‌دیده و نظر کارشناس رسمی دادگستری تعیین می‌شود.
❓ آیا عکس‌هایی که قبل و بعد از تخریب گرفته شده و همچنین تصاویر گوگل ارت از هفت سال پیش که مرز املاک را نشان می‌دهند، به عنوان مدرک قابل قبول هستند؟
✅ بله، این تصاویر می‌توانند به عنوان امارات و قرائن قوی برای اثبات تخریب عمدی یا تجاوز به ملک مورد استفاده قرار گیرند. اگر مدارک کافی ندارید، می‌توانید از طریق تأمین دلیل در شورای حل اختلاف یا دادگاه، خواستار بررسی رسمی موضوع شوید. عکس‌های قبل و بعد از تخریب می‌توانند در کنار سایر مدارک در روند رسیدگی مؤثر باشند.
برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید با وکلای ما در ایران لگال تماس حاصل فرموده و مشاوره دریافت نمایید.