ابطال طلاق – باطل شدن حکم طلاق – نمونه دادخواست ابطال ثبت واقعه
طلاق یکی از وقایع مهم در نظام حقوقی و اجتماعی کشور ماست که به عنوان راه‌حلی برای پایان دادن به زندگی زناشویی در شرایط خاص شناخته می‌شود. اما گاهی ممکن است به دلیل رعایت نشدن شرایط قانونی و شرعی، طلاق واقع شده، از اساس باطل بوده و هیچ اثر حقوقی نداشته باشد.
در این مقاله به بررسی شرایط ابطال طلاق، انواع طلاق قابل ابطال، مراحل و مدارک لازم برای ابطال ثبت واقعه طلاق و در نهایت نمونه دادخواست ابطال طلاق خواهیم پرداخت.
آیا ابطال طلاق امکان‌پذیر است؟
بله. بر اساس قوانین ایران، اگر یکی از شرایط قانونی یا شرعی طلاق رعایت نشده باشد، امکان ابطال طلاق وجود دارد. شرایطی مانند:
- نبودن دو شاهد مرد عادل در زمان اجرای صیغه طلاق
- وقوع طلاق در دوران عادت ماهیانه یا نفاس
- وقوع طلاق به صورت معلق یا مشروط
- طلاق فرد فاقد قصد و اراده (جنون، اجبار، زور)
در صورت اثبات این موارد در دادگاه، ثبت واقعه طلاق ابطال شده و زوجین به حالت قبل از طلاق باز می‌گردند.
شرایط ابطال طلاق چیست؟
مهم‌ترین شرایطی که می‌توان بر اساس آن‌ها دادخواست ابطال طلاق مطرح کرد، عبارتند از:
- فقدان شاهدان واجد شرایط: ماده 1134 قانون مدنی مقرر می‌دارد که طلاق باید در حضور حداقل دو مرد عادل واقع شود.
- طلاق در حیض یا نفاس: مطابق ماده 1140، طلاق در زمان عادت ماهیانه یا نفاس زن، صحیح نیست مگر در شرایط خاص.
- طلاق معلق یا مشروط: طلاق باید به صورت منجز باشد. مثلاً طلاق به شرط انجام یا عدم انجام کاری، باطل است (ماده 1135).
- فقدان قصد و اراده در زوج: طلاق فرد مجنون، مجبور، یا کسی که اختیار ندارد، باطل است (ماده 1136).
- طلاق در طُهر مواقعه: اگر طلاق در پاکی‌ای که زن با شوهرش رابطه داشته باشد واقع شود، باطل است (ماده 1141).
- طلاق زن بدون عادت ماهیانه: اگر زنی که عادت ماهیانه ندارد، طلاق بگیرد باید از آخرین نزدیکی با شوهرش سه ماه گذشته باشد (ماده 1142).
مراحل و نحوه ابطال طلاق
فرآیند ابطال ثبت واقعه طلاق شامل مراحل زیر است:
- تهیه مدارک: شامل سند ازدواج، سند طلاق، مدارک هویتی، و اسناد اثبات‌کننده بطلان طلاق (مثل نظریه پزشکی قانونی، شهادت شهود و…).
- تنظیم دادخواست: مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست ابطال طلاق در دادگاه خانواده.
- بررسی قضایی: دادگاه پس از تعیین وقت رسیدگی، به دفاعیات طرفین گوش داده و مستندات را بررسی می‌کند.
- صدور رأی: اگر قاضی شرایط ابطال را محقق بداند، حکم به ابطال سند طلاق صادر می‌کند.
ابطال انواع مختلف طلاق
الف. ابطال طلاق توافقی: اگر یکی از زوجین رضایت نداشته یا توافق‌نامه جعلی باشد، می‌توان طلاق توافقی را باطل کرد.
ب. ابطال طلاق صوری: اگر طلاق با هدفی غیر از جدایی واقعی مانند معافیت فرزند از سربازی صورت گرفته باشد، فاقد قصد واقعی بوده و باطل است.
ج. ابطال طلاق بائن: مانند سایر انواع طلاق، در صورت نبودن شرایط صحت (مثل طلاق در ایام حیض یا بدون شاهد)، طلاق بائن نیز قابل ابطال است.
د. ابطال طلاق خلع: در صورتی که زن مهریه را فریب‌کارانه بذل کرده یا شوهر به اجبار طلاق داده، این نوع طلاق نیز قابل ابطال است.
مدارک و هزینه‌های مورد نیاز برای ابطال طلاق
مدارک مورد نیاز:
- اصل و کپی سند ازدواج
- اصل و کپی سند طلاق
- کارت ملی و شناسنامه خواهان
- مدارک اثبات‌کننده مثل نظریه پزشکی قانونی، شهادت شهود، دلایل بطلان صیغه طلاق و…
هزینه‌ها:
- هزینه دادرسی (در سال ۱۴۰۲ بین ۴۰ تا ۱۸۰ هزار تومان برای دعاوی غیرمالی)
- هزینه ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی
- در صورت استفاده از وکیل، حق‌الوکاله نیز اضافه خواهد شد.
ریاست محترم دادگاه خانواده شهر …
با سلام و احترام،
اینجانب … فرزند … به شماره ملی … و به موجب عقدنامه شماره … مورخ … با خوانده محترم … ازدواج دائم منعقد نمودم. در تاریخ … خوانده با استناد به دادنامه شماره … از دادگاه خانواده موفق به اخذ گواهی عدم سازش شده و در تاریخ … در دفترخانه شماره … اقدام به ثبت طلاق نموده است.
نظر به اینکه در زمان اجرای صیغه طلاق، اینجانب در ایام عادت ماهیانه/نفاس بوده‌ام و طلاق واقع‌شده، فاقد شرایط شرعی و قانونی بوده، لذا مستند به مواد 1134 الی 1142 قانون مدنی و ماده 1145 و 1146، تقاضای صدور حکم ابطال سند طلاق صادره را از آن مقام محترم دارم.
با تشکر و تجدید احترام
نام و نام خانوادگی امضاء
سوالات متداول
در این قسمت سوالات متداول پیرامون نحوه باطل نمودن طلاق را می توانید مشاهده فرمایید که در قالب مشاوره حقوقی توسط پرسشگران از مجموعه ایران لگال مطرح شده است:
دعوی ابطال نکاح از طرف مرد در دادگاه محل عقد قابل طرح است یا محل اقامت خوانده؟
دعوی ابطال نکاح باید در دادگاه محل اقامت زوجه مطرح شود.
همسر سابقم به دلیل رابطه زناشویی پس از اتمام عادت ماهیانه تا اجرای طلاق، دادخواست ابطال طلاق داده است. چگونه می‌توانم دفاع کنم که طلاقم باطل نشود؟
در صورتی که رابطه زناشویی اثبات شود، احتمال باطل شدن طلاق وجود دارد و دفاع از عدم وقوع رابطه یا دلایل دیگر ممکن است به چالش کشیده شود.
سلام، بعد از صدور حکم طلاق توافقی، آیا یکی از زوجین می‌تواند از تصمیم خود منصرف شود؟
بله، اگر در دادنامه محدودیتی وجود نداشته باشد، یکی از زوجین می‌تواند پیش از جاری شدن صیغه طلاق از تصمیم خود منصرف شود.
سلام اینجانب زوج هستم. پیروی ثبت طلاقی که زوجه، مخفیانه و با جعل اسناد انجام داده بود، بنده با ارسال دادخواستی با موضوع ابطال ثبت واقعه طلاق اقدام کردم و در مرحله تجدیدنظر، حکم صادره نقض شد و طلاق باطل گردید. با توجه به اینکه این فرآیند حدوداً یک سال طول کشید، آیا می‌توانم از زوجه درخواست گواهی تجرد کنم؟ در آن گواهی، ازدواج قبلی یا فرزند داشتن وی قبل از ازدواج با من ذکر می‌شود؟
تمامی وقایع مربوط به احوال شخصیه از جمله ازدواج، طلاق، تولد و فوت، الزاماً در اداره ثبت احوال به ثبت می‌رسند. شما می‌توانید با درخواست از دادگاه، استعلام رسمی از ثبت احوال بگیرید. اگر ازدواج یا فرزندی از گذشته وجود داشته باشد، در گواهی تجرد یا استعلام ثبت احوال مشخص خواهد شد.
بنده با همسرم به صورت توافقی جدا شدیم. در دفترخانه مهریه بخشیده شد و من به ایشان حق طلاق دادم. توافق کردیم که دخترم چهار روز هفته نزد من باشد، اما ایشان اجرا نمی‌کند. طلاق نیز به ثبت رسیده و در شناسنامه درج شده. آیا امکان ابطال طلاق توافقی وجود دارد؟
خیر، طلاق توافقی در صورت جاری شدن صیغه طلاق در دفترخانه، معتبر و غیرقابل ابطال است. حتی اگر انگیزه طلاق توافقی، دریافت امتیازی خاص مانند حضانت فرزند یا مسائل مالی بوده باشد، این موضوع سبب ابطال طلاق نمی‌شود. تنها در صورت وجود تخلف قانونی در صدور گواهی عدم سازش یا جعل و فریب، امکان طرح مجدد دعوی وجود دارد.
مادر من، پدرم را دو سال پیش فریب داد و گفت برای گرفتن کمک از کمیته امداد نیاز به طلاق صوری دارد. پدر ساده من پذیرفت اما مادر بعد از طلاق، گفت که دیگر برنمی‌گردد و صیغه مرد دیگری شده است. حال پدرم مدعی است که راضی نبوده و فریب خورده. ما فرزندان هم می‌توانیم شهادت دهیم. آیا این طلاق باطل می‌شود؟
خیر، صرف ادعای فریب یا رضایت نداشتن بدون ارائه مدارک کافی نمی‌تواند مبنای ابطال طلاق باشد. حتی اگر انگیزه طلاق دریافت کمک مالی یا مواردی مشابه بوده باشد، در صورتی که صیغه طلاق طبق قانون جاری شده باشد، طلاق صحیح و معتبر تلقی می‌گردد.
ابطال طلاق فرآیندی حقوقی و حساس است که تنها در شرایط خاصی امکان‌پذیر می‌باشد. اگر شما یا اطرافیانتان با طلاق مواجه شده‌اید که شک دارید به درستی واقع شده باشد، توصیه می‌شود با مشاوران حقوقی متخصص در امور خانواده ما در ایران لگال مشورت نمایید و در صورت لزوم، با تنظیم دادخواست، اقدام قانونی لازم را برای ابطال طلاق انجام دهید.