ارث یکی از موضوعات مهم و بنیادین در حقوق اسلامی و قانون مدنی ایران است که روابط مالی میان افراد پس از فوت را تنظیم می‌کند. یکی از سؤالات پرتکراری که در این زمینه مطرح می‌شود، بحث ارث بردن عروس از پدر شوهر است؛ موضوعی که به دلیل ظرافت‌های قانونی و فقهی خود، با ابهامات زیادی همراه شده است.

در این مقاله سعی داریم به صورت جامع و دقیق به این پرسش پاسخ دهیم که آیا عروس می‌تواند از پدر شوهر یا خود ارث ببرد یا خیر، در چه شرایطی این امکان وجود دارد، میزان ارث چه اندازه است و چه راهکارهایی مانند وصیت می‌تواند انتقال اموال را ممکن سازد. اگر شما هم با این موضوع روبه‌رو شده‌اید یا به دنبال پاسخی مستند به قوانین و مقررات هستید، تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.

آیا عروس از پدر شوهر خود ارث می‌برد؟

در حقوق مدنی ایران، اصل بر این است که ارث تنها به خویشاوندان نسبی تعلق می‌گیرد؛ یعنی افرادی که با متوفی رابطه خونی دارند. از سوی دیگر، رابطه میان عروس و پدر شوهر، یک رابطه سببی است و به طور خودکار سبب ارث بردن نمی‌شود. بنابراین، در حالت عادی عروس از پدر شوهر خود ارث نمی‌برد.
اما استثنائاتی نیز وجود دارد. اگر پدر شوهر طی یک وصیت‌نامه قانونی، بخشی از اموال خود را به نفع عروس اختصاص دهد، عروس می‌تواند تا سقف یک‌سوم دارایی‌های او بهره‌مند شود. در صورتی که وراث دیگر به وصیت بیشتر از یک سوم راضی باشند، سهم بیشتری هم ممکن است به عروس تعلق گیرد.
همچنین در موارد بسیار نادری که رابطه نسبی بین عروس و پدر شوهر برقرار باشد، مثلاً عروس برادرزاده یا خواهرزاده پدر شوهر باشد، عروس می‌تواند همانند سایر بستگان نسبی از او ارث ببرد.
به طور کلی، در غیاب وصیت یا وجود خویشاوندی نسبی، صرف رابطه سببی ازدواج برای ارث بردن عروس از پدر شوهر کافی نیست.

توجه داشته باشید که همین شرایط برای مادرشوهر نیز برقرار است و عروس به صورت مستقیم از مادر شوهر ارث نمی برد مگر آنکه در وصیت نامه قید شده باشد و یا سهم شوهرش از ارث را دریافت نماید

استثنائات ارث بردن عروس از پدر شوهر

برای اینکه عروس بتواند از اموال پدر شوهر سهمی ببرد، باید شرایط خاصی برقرار باشد. در حالت عادی، رابطه عروس و پدر شوهر تنها یک رابطه سببی است و این رابطه به تنهایی حقی برای ارث ایجاد نمی‌کند. اما تحت شرایط زیر، امکان برخورداری از اموال پدر شوهر وجود دارد:

• وجود وصیت‌نامه معتبر: اگر پدر شوهر در وصیت‌نامه رسمی خود به نفع عروس وصیت کرده باشد، عروس می‌تواند تا سقف یک سوم اموال متوفی را بدون نیاز به اجازه سایر وراث، به ارث ببرد. برای سهم بیشتر از یک سوم، رضایت وراث لازم است.

• وجود رابطه نسبی: در مواردی که عروس علاوه بر رابطه سببی، با پدر شوهر رابطه نسبی (مثلاً به عنوان برادرزاده یا خواهرزاده) داشته باشد، می‌تواند طبق طبقات ارث قانونی، سهم مشخصی از ترکه را دریافت کند.

• ارث غیرمستقیم از طریق شوهر: اگر پدر شوهر پیش از شوهر فوت کند و شوهر، اموال را به ارث ببرد، پس از فوت شوهر، عروس از اموال شوهر خود ارث می‌برد. در این صورت عروس به طور غیرمستقیم از دارایی‌های پدر شوهر بهره‌مند می‌شود.

• فوت پدر شوهر قبل از شوهر: شرط دیگر این است که پدر شوهر قبل از شوهر فوت کرده باشد تا شوهر بتواند از او ارث ببرد و به تبع آن عروس هم از اموال شوهر بهره‌مند شود.

میزان ارث عروس از پدر شوهر

میزان ارث عروس از پدر شوهر بسته به نوع ارتباط و شرایط قانونی متفاوت است. در حالت کلی، اگر رابطه تنها سببی باشد (یعنی بدون وجود رابطه نسبی)، عروس تنها در صورتی می‌تواند سهمی از اموال پدر شوهر دریافت کند که وصیتی به نفع او تنظیم شده باشد. در این صورت، میزان سهم عروس از وصیت نمی‌تواند بیش از یک سوم دارایی‌های پدر شوهر باشد، مگر با رضایت سایر وراث.

در حالتی که عروس از طریق شوهر خود به اموال پدر شوهر دست پیدا کند (یعنی پدر شوهر قبل از شوهر فوت کند و اموال به شوهر برسد)، سهم عروس از اموال شوهر بر اساس قوانین ارث بین زوجین مشخص می‌شود:

• اگر شوهر دارای فرزند باشد، سهم عروس یک هشتم از اموال شوهر خواهد بود.
• اگر شوهر فرزندی نداشته باشد، سهم عروس یک چهارم از ترکه شوهر می‌شود.

در مواردی نادر که عروس با پدر شوهر رابطه نسبی (مثلاً عموزادگی یا دایی‌زادگی) داشته باشد، سهم او بر اساس طبقات و درجات ارث تعیین می‌شود. در این حالت، میزان سهم بسته به حضور سایر وارثان متفاوت خواهد بود و ممکن است کل یا بخشی از اموال به عروس برسد.

در نتیجه، میزان بهره‌مندی عروس از اموال پدر شوهر هم به نوع نسبت و هم به زمان‌بندی و ترتیب فوت بستگی کامل دارد.

برای محاسبه ارث به صورت آنلاین می توانید از ابزار محاسبه آنلاین سهم الارث به صورت رایگان استفاده نمایید.

دریافت مهریه عروس از اموال پدر شوهر

یکی دیگر از موضوعات مرتبط با ارث عروس از پدر شوهر، بحث دریافت مهریه از اموال اوست. به طور اصولی، مهریه دینی است که بر عهده شوهر قرار دارد و پدر شوهر هیچ تعهدی نسبت به پرداخت آن ندارد. بنابراین، در شرایط عادی، عروس نمی‌تواند مهریه خود را از اموال پدر شوهر طلب کند.

با این حال، دو استثنا وجود دارد:

• تعهد رسمی پدر شوهر: اگر پدر شوهر در زمان عقد یا طی یک قرارداد جداگانه، پرداخت مهریه عروس را تعهد کرده باشد، در این صورت عروس می‌تواند برای دریافت مهریه به ماترک پدر شوهر رجوع کند. این تعهد باید به صورت رسمی و قابل اثبات باشد.
• ارث بردن شوهر از پدر خود: اگر پدر شوهر فوت کند و اموالش به شوهر برسد، و سپس شوهر فوت کند، عروس می‌تواند مهریه خود را از سهم الارث شوهرش که بخشی از دارایی‌های پدر شوهر است، طلب کند. البته برای این کار ابتدا باید تقسیم ترکه صورت گیرد و سهم عروس مشخص شود.

بنابراین، در حالت کلی بدون تعهد رسمی، مهریه از اموال پدر شوهر قابل وصول نیست و تنها در شرایط خاص قانونی امکان‌پذیر خواهد بود.

راه‌های قانونی انتقال اموال به عروس

با توجه به اینکه عروس به طور مستقیم وارث پدر شوهر نیست، اگر پدر شوهر بخواهد اموالی را به عروس منتقل کند، باید از روش‌های قانونی استفاده کند. مهم‌ترین راهکارها در این زمینه عبارتند از:

• تنظیم وصیت‌نامه تملیکی: پدر شوهر می‌تواند در زمان حیات خود وصیت‌نامه‌ای تنظیم کند و در آن بخشی از دارایی‌های خود را به عروس اختصاص دهد. طبق قانون، این وصیت بدون نیاز به اجازه سایر وراث تا یک سوم دارایی معتبر است و برای مازاد بر یک سوم، رضایت دیگر وارثان لازم است.

• هبه اموال در زمان حیات: پدر شوهر می‌تواند در زمان حیات خود اموالی را به صورت رسمی به عروس ببخشد. این روش نیاز به تنظیم سند رسمی دارد و از لحاظ حقوقی بسیار معتبر است.

• انعقاد قرارداد: در برخی موارد، پدر شوهر می‌تواند با عروس قرارداد رسمی امضا کند و تعهداتی مانند پرداخت مهریه یا واگذاری ملک به او را بر عهده بگیرد. این قراردادها در صورت وجود شرایط قانونی معتبر و لازم‌الاجرا هستند.

استفاده از این راهکارهای قانونی می‌تواند از بروز اختلافات احتمالی در آینده جلوگیری کند و حقوق طرفین را تضمین نماید.

سوالات متداول

در این قسمت سوالات متداول پیرامون ارث بردن عروس از پدر شوهر که در قالب مشاوره حقوقی از مجموعه ایران لگال مطرح شده است را مشاهده می فرمایید:

❓ اگر شوهر فوت کرده باشد و پدر شوهر ارث داشته باشد، آیا عروس می‌تواند از پدر شوهر ارث ببرد؟
✅ خیر، عروس به طور مستقیم از پدر شوهر ارث نمی‌برد. ارثیه مادرشوهر به فرزندان و وراث قانونی دیگر او تعلق می‌گیرد.

❓ اگر مادرشوهر قبل از شوهر فوت کند و بعد شوهر فوت کند، آیا عروس می‌تواند سهمی از ارث مادرشوهر داشته باشد؟
✅ بله، در این حالت چون ابتدا مادرشوهر فوت کرده و اموالش به شوهر منتقل شده، بعد از فوت شوهر، عروس می‌تواند از ارث شوهر خود که شامل سهمی از اموال مادرشوهر هم هست، بهره‌مند شود.

❓ اگر عروس خانواده در غیاب فرزندان از پدر شوهر سالمند پرستاری کند، آیا به اندازه دختران ارث می‌برد؟
✅ خیر، عروس به عنوان وارث قانونی تلقی نمی‌شود و نمی‌تواند به اندازه دختران ارث ببرد، مگر اینکه وصیت‌نامه‌ای به نفع او وجود داشته باشد یا توافق خاصی صورت گرفته باشد.

❓ اگر مادرشوهر بخشی از اموالش را به صورت رسمی به نفع عروس وصیت کرده باشد، آیا عروس می‌تواند بدون رضایت وراث دیگر این سهم را بگیرد؟
✅ بله، اگر میزان وصیت از یک سوم اموال کمتر یا برابر باشد، عروس بدون نیاز به اجازه سایر وراث می‌تواند سهم خود را دریافت کند. اما اگر وصیت بیش از یک سوم باشد، نیاز به رضایت سایر وراث دار

❓ آیا بعد از مرگ شوهر، زن می‌تواند مهریه خود را از ارثیه او طلب کند؟
✅ بله، زن می‌تواند برای دریافت مهریه خود از ارثیه باقی‌مانده از شوهر دادخواست دهد و مهریه او قبل از تقسیم ارثیه پرداخت می‌شود.

❓ زن بعد از فوت همسر چگونه می‌تواند مهریه خود را از ارثیه او طلب کند؟
✅ زن می‌تواند با ارائه دادخواست به دادگاه و درخواست مطالبه مهریه علیه ورثه همسر، مهریه خود را از ارثیه باقی‌مانده دریافت کند.

برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید با مشاوران حقوقی ما در ایران لگال تماس حاصل فرمایید.