در روند رسیدگی به پرونده‌های حقوقی و کیفری، یکی از مهم‌ترین مراحل، اطلاع‌رسانی رسمی دادگاه به طرفین دعوی است. این اطلاع‌رسانی معمولاً در قالب انواع «ابلاغیه‌ها» صورت می‌گیرد که از جمله آنها می‌توان به اخطاریه، احضاریه و ابلاغیه اشاره کرد. هرچند این واژه‌ها گاهی به جای یکدیگر استفاده می‌شوند، اما در قانون آیین دادرسی مدنی و کیفری، هر یک کاربرد و مفهوم متفاوتی دارند.
اگر برایتان سوال است که اخطاریه دادگاه چیست، در چه شرایطی صادر می‌شود، تفاوت آن با احضاریه در چیست و چگونه می‌توان از محتوای آن مطلع شد، این مقاله به طور کامل به این سؤالات پاسخ می‌دهد. همچنین شما را با انواع اخطاریه‌های قضایی، نقش سامانه ثنا در مشاهده اخطاریه‌ها و اقدامات لازم پس از دریافت آن آشنا خواهیم کرد.
اخطاریه دادگاه چیست؟
اخطاریه دادگاه یکی از انواع ابلاغیه‌هایی است که از سوی مراجع قضایی برای طرفین یک دعوای حقوقی ارسال می‌شود. برخلاف احضاریه که بیشتر در پرونده‌های کیفری کاربرد دارد و بار دستوری و الزام‌آور دارد، اخطاریه بیشتر جنبه اطلاع‌رسانی داشته و در قالب یک برگه رسمی به خواهان یا خوانده اطلاع می‌دهد که باید در تاریخ مشخصی در دادگاه حاضر شوند یا اقدامی انجام دهند.
هدف از صدور اخطاریه، اطمینان از اطلاع دقیق طرفین از جریان رسیدگی و فراهم کردن فرصت برای دفاع یا انجام تکالیف قانونی است. اخطاریه ممکن است مربوط به جلسه رسیدگی، رفع نقص دادخواست، ارائه توضیحات بیشتر یا معرفی شهود باشد.
در اغلب موارد، اخطاریه در دعاوی حقوقی مورد استفاده قرار می‌گیرد و عدم اقدام به‌موقع طبق مفاد آن ممکن است موجب بایگانی شدن دادخواست یا محرومیت از دفاع شود؛ اما بر خلاف احضاریه، عدم حضور یا بی‌توجهی به اخطاریه منجر به صدور حکم جلب نمی‌شود.
تفاوت اخطاریه و احضاریه دادگاه
یکی از سؤالات رایج در روند رسیدگی‌های قضایی، تفاوت میان اخطاریه و احضاریه دادگاه است. هر دو این موارد جزء اوراق قضایی محسوب می‌شوند، اما از نظر ماهیت و کاربرد، تفاوت‌هایی اساسی با یکدیگر دارند.
✅ احضاریه:
احضاریه یک دستور رسمی از سوی دادگاه است که بیشتر در پرونده‌های کیفری صادر می‌شود. اگر شخصی که احضاریه برای او صادر شده است (اعم از متهم، شاهد یا مطلع)، بدون عذر موجه در زمان مقرر در مرجع قضایی حاضر نشود، ممکن است منجر به صدور حکم جلب شود.
✅ اخطاریه:
در مقابل، اخطاریه بیشتر در پرونده‌های حقوقی کاربرد دارد و جنبه اطلاع‌رسانی دارد. مثلاً دادگاه ممکن است با صدور اخطاریه از خواهان بخواهد که مدارک ناقص را تکمیل کند، یا خوانده را از زمان برگزاری جلسه رسیدگی مطلع سازد. عدم توجه به اخطاریه ممکن است پیامدهایی مانند رد دادخواست یا رسیدگی غیابی داشته باشد، اما برخلاف احضاریه، منجر به جلب شخص نمی‌شود.
| معیار | اخطاریه | احضاریه |
|---|---|---|
| نوع پرونده | حقوقی | کیفری |
| ماهیت | اطلاع‌رسانی | دستوری |
| ضمانت اجرا | ممکن است باعث رد دعوا شود | ممکن است منجر به جلب شود |
| مخاطبان رایج | خواهان، خوانده، وکیل | متهم، شاکی، شاهد، مطلع |
انواع اخطاریه دادگاه
اخطاریه‌هایی که از سوی دادگاه صادر می‌شوند، بسته به نوع پرونده و هدف اطلاع‌رسانی، به چند دسته مختلف تقسیم می‌شوند. در ادامه به مهم‌ترین انواع اخطاریه‌های دادگاه اشاره می‌کنیم:
✅ اخطاریه رفع نقص
این نوع اخطاریه زمانی صادر می‌شود که دادخواست یا مدارک پیوست آن دارای نقص یا کمبود هایی باشد. دادگاه یا دفتر شعبه رسیدگی‌کننده از خواهان می‌خواهد تا ظرف مهلتی مشخص (معمولاً ۱۰ روز)، نواقص را برطرف کند. عدم اقدام در این مهلت ممکن است منجر به رد دادخواست شود.
✅ اخطاریه تعیین وقت رسیدگی
یکی از رایج‌ترین انواع اخطاریه، اطلاع‌رسانی درباره تاریخ و ساعت جلسه رسیدگی به طرفین دعوا است. در این اخطاریه، زمان و محل برگزاری دادگاه قید شده و طرفین دعوت می‌شوند تا در جلسه حضور یابند.
✅ اخطاریه برای ادای توضیح
در برخی موارد، قاضی برای تکمیل پرونده یا رفع ابهامات، لازم می‌بیند که یکی از طرفین دعوا شخصاً حاضر شود و توضیحاتی ارائه دهد. در چنین شرایطی، اخطاریه‌ای برای دعوت به ادای توضیحات حضوری صادر می‌شود.
✅ اخطاریه جهت ارائه اسناد و مدارک
ممکن است دادگاه از یکی از طرفین بخواهد که مدارک یا مستنداتی را به پرونده اضافه کند. در این صورت اخطاریه‌ای صادر می‌شود که حاوی دستور برای ارائه مستندات در مهلت مشخص است.
✅ اخطاریه ارجاع به کارشناس
اگر دادگاه پرونده را به کارشناسی ارجاع دهد، اخطاریه‌ای مبنی بر معرفی کارشناس، زمان و محل کارشناسی و مهلت ارائه نظر صادر می‌شود تا طرفین در فرآیند کارشناسی شرکت کنند.
✅ اخطاریه دعوت از شهود یا مطلعین
اگر یکی از طرفین دعوا نیاز به حضور شهود داشته باشد یا قاضی لازم بداند که مطلعینی در دادگاه حاضر شوند، اخطاریه‌ای به نام آنها صادر خواهد شد.
مشاهده اخطاریه دادگاه از طریق سامانه ثنا
در سال‌های اخیر، ابلاغیه‌ها و اخطاریه‌های قضایی در بستر الکترونیک و از طریق سامانه ثنا (سامانه ابلاغ الکترونیکی قضایی) به طرفین دعوا ارسال می‌شود. این سامانه وابسته به قوه قضائیه است و تمام اخطاریه‌ها و احضاریه‌ها از طریق آن قابل مشاهده هستند.
✅ مراحل مشاهده اخطاریه دادگاه در سامانه ثنا:
- وارد سایت سامانه عدل ایران شوید.
- از منوی سمت راست صفحه، گزینه ابلاغیه الکترونیکی (سامانه ثنا) را انتخاب کنید.
- در صورتی که قبلاً ثبت‌نام کرده‌اید، با وارد کردن کد ملی و رمز عبور شخصی وارد سامانه شوید.
- پس از ورود، به قسمت ابلاغیه‌های جدید یا پیام‌های دریافتی بروید.
- در این قسمت می‌توانید تمام اخطاریه‌های صادرشده برای خود را به همراه جزئیات، مشاهده و در صورت نیاز، چاپ یا ذخیره کنید.
🔒 نکته مهم: اگر هنوز در سامانه ثنا ثبت‌نام نکرده‌اید، باید ابتدا به یکی از دفاتر پیشخوان دولت مراجعه کرده یا از طریق ثبت‌نام غیرحضوری در همان سامانه، مراحل احراز هویت را انجام دهید.
📲 ارسال پیامک اطلاع‌رسانی:
به محض صدور اخطاریه، یک پیامک حاوی اطلاعیه برای شما ارسال می‌شود. این پیام شامل لینک ورود به سامانه برای مشاهده متن کامل اخطاریه است.
سوالات متداول
در این قسمت سوالات متداول پیرامون اخطاریه دادگاه را مشاهده می فرمایید که توسط پرسشگران عزیز از مجموعه ایران لگال مطرح شده است:
❓احضاریه‌ای که برای ادای توضیحات به شعبه آمده به چه معناست؟
✅ این احضاریه به این معناست که شما به عنوان مطلع یا شاهد در یک پرونده قضایی احضار شده‌اید و باید به شعبه مربوطه مراجعه کرده و همکاری لازم را انجام دهید.
❓اگر اخطاریه‌ای برای ادای توضیحات به من برسد به چه معناست؟ آیا کسی از من شکایت کرده است؟
✅ این اخطاریه به معنای حضور شما در مرجع قضایی برای ادای توضیحات است. بهتر است به مرجع قضایی مراجعه کنید تا علت دقیق اخطاریه را متوجه شوید.
❓ابلاغیه‌ای برای حضور در جلسه رسیدگی به دعوی اعسار از پرداخت محکوم به دست من رسیده است. این به چه معناست؟
✅ این ابلاغیه به این معناست که شما باید در جلسه رسیدگی به دعوی اعسار از پرداخت محکوم‌به حاضر شوید. در این جلسه، باید دلایل و مستندات خود را برای اثبات اعسار ارائه کنید.
❓اگر اخطاریه‌ای برای حضور در دادگاه و پرداخت دیه به من ابلاغ شود، آیا باید در روز پنجم به دادگاه بروم؟
✅ بهتر است در اولین فرصت و قبل از پایان مهلت ۵ روزه، به همراه کفیل یا وثیقه‌گذار به دادگاه مراجعه کنید تا مسائل حقوقی خود را پیگیری کنید.
❓اگر اخطاریه‌ای برای ادای توضیحات دریافت کنم، چگونه می‌توانم در دادگاه موفق باشم؟
✅ بهتر است موضوع پرونده را به طور مختصر شرح دهید و با استفاده از مدارک و شواهد موجود، دفاعیه خود را آماده کنید. همچنین، مشاوره با یک وکیل متخصص می‌تواند شما را در این مسیر یاری کند.
❓در صورت دریافت یک اخطاریه، چطور می‌توانم متوجه شوم که اخطاریه مربوط به چه موضوعی است؟
✅ برای آگاهی از جزئیات اخطاریه، بهتر است به مرجع قضایی مربوطه مراجعه کنید یا با مشاوره حقوقی، متن اخطاریه را بررسی کنید تا از موضوع دقیق آن مطلع شوید.
برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید با وکلای ما در ایران لگال تماس حاصل فرمایید.