در نظام حقوقی ایران، صدور گذرنامه برای اتباع ایرانی تابع ضوابط و مقررات خاصی است که بخشی از آن به وضعیت تاهل زنان برمی‌گردد. طبق ماده ۱۸ قانون گذرنامه، زنان متاهل برای دریافت گذرنامه و خروج از کشور نیازمند رضایت کتبی همسر خود هستند؛ مگر در موارد خاص که قانون‌گذار استثناهایی را برای آن در نظر گرفته است.

این الزام قانونی در واقع بازتابی از مفهوم «تمکین» در روابط زناشویی در فقه و حقوق ایران است. بدین معنا که خروج زن متأهل از کشور بدون رضایت شوهر، ممکن است به نوعی خروج از تمکین تلقی شده و آثار حقوقی برای طرفین به‌ویژه زن در پی داشته باشد.

بنابراین، رضایت‌نامه خروج از کشور یک سند رسمی و محضری است که شوهر در آن رضایت خود برای خروج همسر را اعلام می‌کند و البته مواردی هم هست که نیاز به اجازه خروج از کشور توسط شوهر وجود ندارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

از آنجا که این موضوع در سال‌های اخیر به‌ویژه در مواردی همچون اعزام به مأموریت‌های کاری، تحصیل، سفر زیارتی یا حتی ورزشکاران زن با محدودیت‌هایی مواجه بوده، توجه به نحوه صحیح صدور رضایت‌نامه، مدارک مورد نیاز و استثناهای قانونی از اهمیت بالایی برخوردار است.

نحوه دریافت رضایت‌ نامه خروج از کشور برای همسر

فرآیند دریافت رضایت‌نامه خروج همسر از کشور، یکی از مراحل رسمی و نسبتاً ساده اما مهم برای زنان متأهل است که قصد دریافت گذرنامه یا خروج از کشور را دارند. این مرحله معمولاً در دفاتر اسناد رسمی و با حضور زوج انجام می‌شود. روند به‌صورت زیر است:

۱. مراجعه به دفترخانه اسناد رسمی

شوهر باید به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کرده و خواستار تنظیم رضایت‌نامه خروج از کشور برای همسرش شود. در این مرحله حضور زوجه (زن) معمولاً الزامی نیست، اما برخی دفاتر ممکن است برای اطمینان از هویت و توافق طرفین، حضور او را هم بخواهند.

۲. ارائه مدارک لازم

مدارکی که باید در اختیار سردفتر قرار بگیرد شامل موارد زیر است:

• کارت ملی و شناسنامه زوج (شوهر)
• کارت ملی و شناسنامه زوجه (در صورت نیاز)
• شماره ملی و مشخصات دقیق زوجه
• مقصد سفر و مدت‌زمان اعتبار رضایت‌نامه (در صورت تمایل)
• شماره گذرنامه یا اطلاعات مربوط به آن (اختیاری)

۳. تنظیم و امضای سند رسمی

سردفتر اسناد رسمی یک رضایت‌نامه محضری مطابق با اطلاعات ارائه‌شده تنظیم می‌کند. شوهر باید این سند را امضا کند و سپس رضایت‌نامه با مهر دفتر رسمی اعتبار پیدا می‌کند.

۴. تحویل نسخه و استفاده از آن

پس از امضا و ثبت سند، یک نسخه از رضایت‌نامه به زوج داده می‌شود. این نسخه باید به دفاتر پلیس +۱۰ یا اداره گذرنامه ارائه شود تا زن بتواند گذرنامه دریافت یا تمدید کند، یا برگه عبور موقت برای مراسم‌هایی مانند اربعین دریافت نماید.

در صورتی که زوجه قبلاً یک رضایت‌نامه بلاعزل برای خروج از کشور داشته باشد، معمولاً نیازی به تمدید مجدد آن نیست؛ مگر اینکه شوهر رسماً اعلام کند از رضایت قبلی خود عدول کرده است.

مدارک لازم برای صدور رضایت‌نامه خروج از کشور

برای صدور رضایت‌نامه خروج همسر از کشور در دفاتر اسناد رسمی، زوجین باید مدارک مشخصی را ارائه دهند تا فرآیند قانونی به‌درستی انجام گیرد. مدارک موردنیاز به شرح زیر است:

مدارک مورد نیاز شوهر (زوج):

• اصل و کپی کارت ملی
• اصل و کپی شناسنامه
• در صورت وجود، سند ازدواج یا اطلاعات شناسنامه‌ای ثبت‌شده ازدواج

مدارک مورد نیاز همسر (زوجه):

• شماره ملی و مشخصات کامل شناسنامه‌ای
• در صورت نیاز: کپی کارت ملی و شناسنامه زوجه
• در صورتی که زن نیز در دفترخانه حضور دارد، اصل مدارک هویتی وی لازم است

مدارک تکمیلی در صورت وجود:

• برگه درخواست گذرنامه از دفاتر پلیس +۱۰
• اطلاعات سفر مانند مقصد، تاریخ رفت و برگشت، مدت اعتبار رضایت‌نامه (در صورت درخواست)

در مورد ازدواج موقت (صیغه) نیز اگر این ازدواج در شناسنامه زن ثبت شده باشد، ارائه رضایت‌نامه شوهر برای خروج از کشور الزامی است. اما اگر ثبت نشده باشد، برخی مراجع رسمی ممکن است رضایت را الزامی ندانند.

هزینه تنظیم و صدور رضایت نامه خروج از کشور:

طبق آخرین بخشنامه اعلامی قوه قضائیه، هزینه تنظیم و صدور رضایت‌نامه خروج از کشور برای همسر، مبلغ ۱۰۰٬۰۰۰ تومان (۱٬۰۰۰٬۰۰۰ ریال) است. این مبلغ صرفاً بابت تنظیم سند رسمی رضایت‌نامه در دفترخانه است.

فرم رضایت نامه خروج همسر pdf و word

در اینجا می توانید فرم رضایت نامه خروج همسر را دریافت نمایید

دانلود pdf از طریق کلیک بر روی فرم رضایت نامه خروج همسر pdf

دانلود word از طریق کلیک بر روی فرم رضایت نامه خروج همسر word

موارد عدم نیاز به اذن شوهر برای خروج از کشور

برخی از زنان ایرانی با وجود تأهل، مطابق قانون گذرنامه نیازی به اجازه همسر برای دریافت پاسپورت و خروج از کشور ندارند. این استثنائات شامل چهار گروه از بانوان می‌شود:

1. زنان ایرانی مقیم خارج از کشور:
اگر زن و شوهر هر دو مقیم خارج از کشور باشند، زن نیازی به کسب رضایت کتبی همسر برای دریافت یا تمدید گذرنامه ندارد. ارائه مدارک اقامت کافی است.

2. زنان ایرانی دارای تابعیت مضاعف:
در صورتی که زن ایرانی تابعیت کشور دیگری را هم داشته باشد (و همچنان تابعیت ایران را حفظ کرده باشد)، برای خروج از کشور نیازی به اذن شوهر ندارد؛ حتی اگر شوهرش ایرانی یا خارجی باشد.

3. زنان ایرانی با شوهر خارجی مقیم ایران:
چنانچه زن ایرانی با مردی غیر ایرانی ازدواج کرده و تابعیت ایرانی خود را حفظ کرده باشد، نیازی به اجازه همسر برای خروج از کشور نخواهد داشت. البته باید ازدواج آنها طبق ماده ۱۰۶۰ قانون مدنی با اجازه دولت انجام شده باشد.

4. زن ایرانی با شوهر مقیم خارج ایران (ایرانی یا خارجی):
اگر شوهر در خارج از کشور اقامت دارد، زن ایرانی نیز برای خروج از کشور نیازی به اجازه او نخواهد داشت. کافی است مدارک اقامت در خارج یا هویت همسر ارائه شود.

این موارد نشان می‌دهند که قانون‌گذار در برخی شرایط، آزادی بیشتری برای زنان در نظر گرفته و نیاز به اذن شوهر را لغو کرده است. البته رعایت شرایط قانونی مثل داشتن مدارک اقامت و تابعیت الزامی است.

حق خروج از کشور در عقدنامه

طبق ماده ۱۸ قانون گذرنامه، زنان متاهل برای دریافت گذرنامه نیاز به اجازه کتبی شوهر دارند. برای رفع این محدودیت، زن می‌تواند وکالت‌نامه رسمی و بلاعزل از شوهرش بگیرد.

این وکالت می‌تواند:

• در عقدنامه به‌عنوان شرط ضمن عقد قید شود.
• یا بعداً در دفترخانه اسناد رسمی تنظیم شود.

اما توجه: صرف درج شرط در عقدنامه کافی نیست؛ اداره گذرنامه فقط وکالت‌نامه رسمی را می‌پذیرد.

بهتر است وکالت‌نامه بدون تاریخ انقضا و به صورت بلاعزل باشد تا شوهر نتواند آن را پس بگیرد. این وکالت، زن را برای دریافت و تمدید پاسپورت، بدون نیاز به اجازه مجدد شوهر، آزاد می‌کند.

سوالات متداول

در این بخش سوالات پرتکرار و متداول پیرامون اجازه خروج از کشور به همسر توسط شوهر را که با مجموعه ایران لگال مطرح در قالب مشاوره حقوقی مطرح شده است را مشاهده می فرمایید:

❓من (زوجه) با همسرم مشکل دارم و خانه را ترک کرده‌ام و قصد دارم طلاق بگیرم. همچنین می‌خواهم به عراق سفر کنم. با توجه به اینکه می‌گویند برای این سفر نیاز به ویزا نیست، آیا باید حتماً با اجازه همسرم باشد؟ اگر او اجازه ندهد، چه باید بکنم؟

✅ برای خروج از کشور، زوجه به طور کلی نیاز به اجازه کتبی از زوج دارد. در موارد خاصی ممکن است دادستانی بتواند اجازه خروج بدهد، اما این بستگی به شرایط خاص هر مورد دارد.

❓ همسرم سال‌هاست مرا رها کرده و طلاق نمی‌دهد. برای خروج از کشور به منظور سفر زیارتی، باید چگونه اقدام کنم؟ لطفاً تمام مراحل قانونی را توضیح دهید.

✅ برای خروج از کشور، زوجه به طور کلی نیاز به اجازه زوج دارد. در شرایطی که همسر اجازه ندهد، ممکن است از طریق دادخواست به دادگاه و اثبات شرایط خاص بتوان اجازه خروج را کسب نمود.

❓ آیا همسر من که قبل از ازدواج پاسپورت داشته و به سفرهای خارج از کشور رفته، حالا که متاهل است می‌تواند بدون اجازه من از کشور خارج شود یا نه؟ اگر جواب منفی است، پس چرا ممنوع‌الخروج کردن اهمیت دارد؟

✅ زوجه برای خروج از کشور به اجازه زوج نیاز دارد. ممنوع‌الخروج کردن به این معناست که اگر زوج اجازه خروج ندهد، زوجه نمی‌تواند بدون رضایت زوج کشور را ترک کند.

❓ در حال آماده شدن برای حج تمتع هستم و شوهرم گفته اگر مهریه‌ام را نبخشم، مرا ممنوع‌الخروج می‌کند. آیا می‌توانم به دادستانی مراجعه کرده و اجازه خروج بگیرم؟

✅ زنانی که عازم سفر حج تمتع هستند، طبق نظریه شورای نگهبان از قانون گذرنامه و ممنوعیت‌های سفر بانوان بدون اجازه کتبی همسر مستثنی شده‌اند. بنابراین می‌توانید از دادستانی برای خروج اجازه بگیرید.

❓ چند وقت پیش به دفتر ثبت اسناد مراجعه کرده و اجازه خروج همسرم از کشور را امضا کردم. آیا می‌توانم این اجازه را در هر زمان باطل کنم یا باید مدت زمان مشخصی بگذرد؟ و آیا می‌توانم با وجود اجازه خروجی که داده‌ام، همسرم را ممنوع‌الخروج کنم؟

✅ شما می‌توانید در هر زمان از اجازه خود عدول کنید و همسر خود را ممنوع‌الخروج کنید، اما برای این کار دلایل و مدارک قانونی مورد نیاز است.

❓ آیا قانون خروج زوجه بدون اجازه زوج در سال 1397 تغییر کرده است؟ بنده به دلیل مصالح خانواده قصد ممنوع‌الخروج کردن همسرم را دارم. آیا می‌توانم این کار را انجام دهم؟

✅ قانون مربوط به نیاز زوجه به اجازه زوج برای خروج از کشور تغییری نکرده است و شما همچنان می‌توانید همسر خود را ممنوع‌الخروج کنید.

برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید با وکلای ما در ایران لگال تماس حاصل فرمایید.