در بسیاری از مواقع، افراد زندانی نیاز دارند برای رسیدگی به امور مالی، حقوقی یا خانوادگی خود، وکالت‌نامه‌ای به دیگران بدهند. این موضوع، به‌ویژه در شرایطی که دسترسی مستقیم به نهادهای رسمی محدود است، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
خوشبختانه امکان اخذ وکالت از زندانی از طریق روش‌هایی مانند وکالت الکترونیک یا سنتی فراهم شده است. این مقاله، ضمن بررسی مراحل دریافت وکالت از زندانی، به نحوه تنظیم وکالتنامه فروش، وکالت تام، هزینه‌های مربوطه و شرایط دریافت وکیل تسخیری نیز می‌پردازد.
نحوه دریافت وکالت الکترونیک از زندانی
در حال حاضر، با راه‌اندازی سامانه قرارداد الکترونیک عدل‌ایران، تنظیم و ثبت قرارداد وکالت بین وکیل و موکل از راه دور امکان‌پذیر شده است. این سامانه به نشانی adliran.ir در دسترس است و کلیه وکلا موظفند قراردادهای مالی خود را از طریق آن ثبت نمایند.
برای گرفتن وکالت از زندانی، معمولاً خانواده یا نزدیکان وی با وکیل توافق کرده و جزئیات قرارداد شامل حق‌الوکاله، موضوع وکالت و… را مشخص می‌کنند. سپس وکیل، مشخصات و مفاد قرارداد را در سامانه بارگذاری می‌کند. زندانی هم می‌تواند در دفتر خدمات قضایی مستقر در زندان (در صورت وجود) قرارداد را به‌صورت الکترونیکی امضا کند. در صورتی که امکان امضای الکترونیکی برای زندانی فراهم نباشد، تنظیم وکالتنامه به‌صورت رسمی و از طریق دفتر اسناد رسمی و با حضور سردفتر تعیین‌شده از سوی اداره ثبت انجام می‌شود.
اخذ وکالت تام از زندانی
وکالت تام، یکی از انواع رایج وکالت‌نامه‌هاست که در آن، وکیل اختیار کامل برای انجام کلیه امور موکل را دارد. این نوع وکالت به‌ویژه زمانی کاربرد دارد که زندانی امکان پیگیری شخصی امورش را ندارد و باید تمامی اختیارات خود را به فرد دیگری واگذار کند.
برای دریافت وکالت تام از زندانی نیز معمولاً خانواده یا آشنایان او با وکیل ملاقات کرده و پس از توافق در مورد شرایط قرارداد و حق‌الوکاله، درخواست تنظیم وکالتنامه را مطرح می‌کنند. سپس، بسته به شرایط، یکی از روش‌های زیر اجرا می‌شود:
- روش رسمی (سند کاغذی): اگر زندانی دسترسی به سامانه ثنا یا گوشی تلفن همراه برای دریافت رمز امضای الکترونیکی نداشته باشد، وکالتنامه به‌صورت سنتی و در حضور سردفتر رسمی که از سوی اداره ثبت معرفی شده، در زندان تنظیم می‌شود.
- روش الکترونیک: در صورتی که زندانی امکان دسترسی به دفاتر خدمات الکترونیک مستقر در زندان را داشته باشد، می‌توان با ثبت قرارداد در سامانه عدل‌ایران و ورود اطلاعات وکیل و موکل، وکالتنامه را به‌صورت الکترونیکی نیز تنظیم و امضا کرد.
در وکالتنامه تام، وکیل اختیار انجام هر گونه اقدام قانونی و مالی را به‌جای موکل دارد و معمولاً نیازی به مراجعه مجدد به زندانی برای اخذ مجوز نیست.
اخذ وکالت فروش از زندانی
یکی از انواع خاص وکالت، وکالت در فروش اموال است. این نوع وکالتنامه زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که زندانی قصد دارد ملکی یا دارایی دیگری را از طریق وکیل به فروش برساند. تنظیم وکالت فروش از زندانی نیز طبق قانون مدنی مجاز بوده و می‌تواند به دو شکل انجام شود:
۱. تنظیم در دفترخانه رسمی
اگر زندانی بتواند با هماهنگی مقامات زندان برای مدتی از زندان خارج شود، می‌تواند شخصاً در یکی از دفاتر اسناد رسمی حاضر شده و وکالتنامه فروش را تنظیم کند.
۲. اعزام سردفتر به زندان
در حالتی که امکان خروج از زندان برای زندانی وجود نداشته باشد، طبق تبصره ماده ۴۲ آیین‌نامه دفاتر اسناد رسمی، می‌توان درخواست اعزام سردفتر به زندان را از طریق اداره ثبت استان مطرح کرد. در این صورت:
- سردفتر با حضور نماینده دادستان به زندان مراجعه می‌کند.
- وکالتنامه فروش توسط سردفتر تنظیم شده و با امضای زندانی و تأیید نماینده دادستان، رسمیت می‌یابد.
در هر دو حالت، مشخصات کامل مال مورد فروش، حدود اختیارات وکیل و جزئیات مالی باید به‌طور دقیق در متن وکالتنامه درج شود. همچنین این نوع وکالت می‌تواند شامل اختیار دریافت ثمن معامله و انتقال رسمی سند نیز باشد.
نمونه متن درخواست ملاقات با زندانی برای تنظیم وکالتنامه
برای مواردی که نیاز به ملاقات با زندانی توسط سردفتر برای تنظیم وکالتنامه یا دریافت امضا می باشد، می توانید با استفاده از متن زیر درخواست ملاقات دهید:
قاضی محترم ناظر زندان دادگستری (نام حوزه قضایی مربوطه)
سلام علیکم؛
احتراماً، بدین‌وسیله درخواست می‌گردد با یک وعده ملاقات حضوری اینجانب با زندانی آقای/خانم ……. (در پرونده کلاسه ………. به اتهام ………..)، جهت انعقاد قرارداد وکالت و تنظیم سند رسمی وکالتنامه، موافقت فرموده و دستورات لازم را جهت هماهنگی با مسئولان زندان صادر فرمایید.
با تجدید احترام
(نام و نام خانوادگی وکیل)
وکیل دادگستری
نحوه تعیین وکیل برای زندانی و اخذ وکالت
برای گرفتن وکیل برای فردی که در زندان است، دو روش اصلی وجود دارد: وکیل تعیینی و وکیل تسخیری.
۱. وکیل تعیینی
در این روش، خانواده یا نزدیکان زندانی با مراجعه به یک وکیل دادگستری، قرارداد وکالت منعقد می‌کنند. این قرارداد می‌تواند به‌صورت حضوری یا از طریق وکالتنامه رسمی با حضور سردفتر در زندان تنظیم شود. سپس وکیل با ثبت قرارداد در سامانه عدل ایران (adliran.ir)، می‌تواند مراحل دفاع از زندانی را آغاز کند.
۲. وکیل تسخیری
اگر زندانی توانایی مالی برای گرفتن وکیل نداشته باشد، می‌تواند از دادگاه درخواست وکیل تسخیری کند. این درخواست باید در اولین جلسه دادگاه یا پیش از آن مطرح شود. در برخی جرائم مهم، مانند قتل، اتهامات منجر به حبس ابد یا سلب حیات، دادگاه حتی بدون درخواست زندانی موظف به تعیین وکیل تسخیری است. هزینه این وکیل از بودجه قوه قضاییه پرداخت می‌شود.
سوالات متداول
در این قسمت سوالات متداول پیرامون اخذ وکالت از زندانی را مشاهده می فرمایید که توسط پرسشگران از مجموعه ایران لگال در قالب مشاوره حقوقی تلفنی مطرح شده است:
❓پسرخاله من در زندان است و والدینش در این شهر حضور ندارند، اما من هستم. چگونه می‌توانم از او وکالت بگیرم تا کارهایش را انجام دهم؟
✅ برای گرفتن وکالت از زندانی، می‌توانید از طریق بخش مددکاری زندان اقدام کنید. آن‌ها شما را در خصوص مدارک لازم و مراحل گرفتن وکالتنامه از زندانی راهنمایی می‌کنند.
❓برادرم به جرم کلاهبرداری در زندان است و یک ساختمان دارد. چگونه می‌توانم از او وکالت بگیرم تا بتوانم بدهی‌هایش را پرداخت کنم و رضایت شاکیان را جلب کنم؟
✅ ابتدا با بخش مددکاری زندان تماس بگیرید تا برای تنظیم وکالتنامه رسمی راهنمایی‌تان کنند. در صورت نیاز، سردفتر می‌تواند با مجوز مقام قضایی به زندان مراجعه کرده و وکالتنامه را تنظیم کند.
❓یکی از برادرانم در کمپ ترک اعتیاد است و من برای فروش زمین به وکالت او نیاز دارم. چگونه می‌توانم وکالت بگیرم؟
✅ اگر کمپ امکان همکاری با دفترخانه رسمی را دارد، وکالتنامه در همان‌جا تنظیم می‌شود. در غیر این صورت، باید از مسئولین کمپ درخواست مرخصی برای او کرده تا بتواند حضوری به دفترخانه برود.
❓آیا می‌توان با وکالتنامه، سندی را برای ضمانت زندانی در دادگاه گذاشت؟
✅ بله، ولی دادگاه باید اعتبار وکالتنامه را تأیید کند. پیشنهاد می‌شود قبل از این کار، با وکیل یا مسئول دادگاه مشورت کنید.
❓چگونه می‌توان از یک فرد در بازداشتگاه وکالت گرفت تا موارد اتهامی او را پیگیری کنم؟ اگر دسترسی به متهم در بازداشتگاه برای امضا وجود ندارد، چه باید کرد؟
✅ معمولاً زندانی با درخواست ملاقات با وکیل یا فرد منتخب موافقت می‌کند. سپس با هماهنگی معاون دادستان، زندانی برای امضا احضار شده و وکالتنامه توسط سردفتر تنظیم و توسط مسئول زندان گواهی می‌شود.
❓آیا می‌توان از فردی که در زندان است وکالت گرفت، زیرا همسرم ۱۴ سال محکومیت قطعی دارد و برای کمیته کارت ملی او را نیاز دارم؟
✅ بله، امکان اخذ وکالت برای انجام امور اداری، مانند گرفتن کارت ملی، وجود دارد. به بخش مددکاری زندان مراجعه کرده و از آن‌ها درخواست راهنمایی برای طی مراحل بکنید.
برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید با وکلای ما در ایران لگال تماس حاصل فرمایید.